Khúc Tâm Du - Khúc tâm tình của tâm tĩnh

Khúc Tâm Du - Khúc tâm tình của tâm tĩnh
Thơ là tiếng nói của trái tim. Tâm Tĩnh nên thơ Huyền Tâm cũng sâu và lặng. Tâm Tĩnh bởi được soi thấu trong ánh sáng tư tưởng Chân Thiện Nhẫn mà Tâm đã ngộ được từ rất sớm.



KHÚC TÂM DU – KHÚC TÂM TÌNH CỦA TÂM TĨNH

(Ts. Đào Thanh Bình)
 
  
Thơ là tiếng nói của trái tim. 
 
Tâm Tĩnh nên thơ Huyền Tâm cũng sâu và lặng. 
 
Tâm Tĩnh bởi được soi thấu trong ánh sáng tư tưởng Chân Thiện Nhẫn mà Tâm đã ngộ được từ rất sớm.
 
Về KHÚC TÂM DU, ta có thể có cái nhìn đa chiều từ vị trí một nhà thơ hay nhà nghiên cứu, phê bình văn học. Nhà giáo – Nhà Thơ Nguyễn Thị Toán đã làm điều đó, bài bản, sâu sắc, đầy đặn cả về chữ và tình. 
 
Cũng như Toán, tôi thấy Tâm ngay từ tuổi 15 – thuở đầu cầm bút đã rất trưởng thành với tuyên ngôn nghệ thuật giản dị mà sâu sắc:
 
Bạn ơi,
Tôi không là thi sĩ
Tôi chỉ viết những gì tôi nghĩ
Bằng tiếng lòng dìu dặt lời ca,
Bằng thanh âm tươi sáng hiền hòa, 
Bằng nhịp phách ngân nga điệu hồn văn học
 
Và từ thuở 15 ấy, từ cái nôi “Búp Trên Cành” của Hội Văn học Nghệ thuật Thái Bình thuở ấy đến nay, Tâm đã có trên tay hơn chục đầu sách các thể loại. Riêng về thơ, Tâm có 4 tập (Giọt nắng vô thường, Diệu khúc thời gian, Mây ngàn năm vẫn đợi và Khúc tâm du) với hơn 300 bài, trong đó có 19 bài thơ được phổ nhạc, được biểu diễn bởi những nghệ sĩ lớn (như Vũ Hiển, Trần Thu Hường, Nguyên Hạnh, Nguyễn Khắc Hùng, Ánh Dương, Quách Hiếu Ngọc, Tùng Dương, Bùi Lê Mận, Đức Long, Hồng Liên, Thùy Linh, Quỳnh Anh…), và 20 bài thơ viết riêng cho thể ca trù hát nói đặc sắc. Tất cả đều được kết thành từ “tiếng lòng dìu dặt”, “âm thanh tươi sáng hiền hòa của đất trời” và “điệu hồn văn học”.
 
Đến với KHÚC TÂM DU, tôi vẫn là tôi như thế, trân quý và ngưỡng mộ Tâm, xin tiếp tục ngắm Trái Thơ chín lựng trong vườn thơ của bạn ấy và nguyện làm “gió mát sau lưng” đẩy hương thơm trái ấy đi thật xa đến với mọi người…
Nhưng Trái Thơ của Tâm không chỉ Chín và Thơm. 
 
Thơ Tâm, với KHÚC TÂM DU còn là những ấm áp đến từ luồng sáng tư tưởng Chân Thiện Nhẫn mà bạn ấy đã vô thức bước vào đó lúc thiếu thời, rồi lớn lên trong đó, đến tận bây giờ và mãi mãi. 
 
Từ “Tôi muốn” viết tháng 3/1980, thơ Tâm đã chạm đến chữ CHÂN, lấy sự chân thật và tình thân ái, chân thành làm gốc, làm chất keo tạo nên tình bạn gắn bó keo sơn: 
 
Tôi muốn viết bài thơ xứng đáng  
Tự đáy lòng phơi phới tuổi xuân 
Từ trái tim tôi nhịp đập trăm lần 
Đem ngợi ca tình bạn chúng ta chân thật.
 
Tôi muốn viết những vần thơ đẹp nhất 
Về cuộc đời gian khó, đắng cay 
Mà đẹp tươi kiêu hãnh ước mơ này
Về những gì tôi đã tin, đã nghe và đã thấy. 
….
Thơ sẽ cùng tôi hát tiếng lòng keo sơn  
Được xây bồi từ những điều thân ái 
Từ ánh mắt, nụ cười, giọng nói 
Của bạn và của tôi
Mãi vui tươi, trong sáng, tuyệt vời
(Tôi muốn - 1980)
 
Và ta có thể tìm thấy sự chân thật, chân thành ấy trong mỗi lời thơ, ý thơ của KHÚC TÂM DU và của Trần Huyền Tâm khi bạn ấy viết về mình, về bạn, về người thân, về cảnh sắc thiên nhiên đất trời, hay mỗi sự kiện đời sống. Hóa ra cái Tâm muốn đơn giản chỉ là thế: HÃY ĐỂ SỰ CHÂN THẬT, CHÂN THÀNH LÊN TIẾNG.
 
Thơ Tâm THIỆN như con người bạn ấy. Đọc KHÚC TÂM DU, tôi cứ hình dung ra bạn ấy ngồi bên tôi, trước tôi, với ánh mắt bao dung, dịu dàng và nụ cười hiền, rất hiền. 
 
Tôi biết mình chưa đủ chín (dù sắp 60 năm cuộc đời), nhưng trước cái sự chín dở dang, ương ương, tai tái của tôi, bạn ấy luôn như thế, ấm áp bao dung, nhẫn nại đợi tôi. 
 
Tôi yêu cách Tâm nghĩ về “Những loài hoa đêm”. Tâm không nhìn về phía những thiệt thòi mà bạn ấy nhìn thấy những nỗ lực dậy hương, tỏa sáng, nỗ lực đánh thức xúc cảm trong đêm:
 
Có những loài hoa thường nở về đêm
Lặng lẽ ngát dưới màn trời thanh mát 
Giữa đêm tối thắp bóng ngày trong vắt 
Vẽ tên mình bằng hương sắc trinh nguyên
(Những loài hoa đêm - 3/1983)
 
Chỉ có thể là Tâm với yêu thương, thiện lành mới nhìn ra vẻ đẹp của Dạ Lý, Quỳnh Hương, Anh Thảo, Lan Đêm… nồng nàn khúc hương đời dâng hiến. Chỉ có thể là Tâm với tinh tế, chắt chiu mới nhìn ra vẻ đẹp những cánh hoa mỏng manh:
 
Cứ tinh khôi chọn lòng đêm nhung mịn
Thả trong ngần một sắc trắng an yên.
         
Yêu vô cùng những loài hoa đêm và cũng yêu vô cùng tâm hồn nghệ sĩ đang cùng hoa thức trắng, chọn đêm nhung mịn để thả vào đó những nét vẽ đong đầy cảm xúc. 


 
Trong KHÚC TÂM DU, bất kể viết về “Sắc chiều”, “Khúc chiều mưa” hay “Xuân muộn” hay gì đi nữa, Tâm vẫn giữ ánh nhìn yêu thương, trìu mến ấy. Vạn vật qua đôi mắt Tâm, dù ở thời điểm nào, khung cảnh nào, cơn giông gió khó ở nào của thời tiết, … cũng đều trở nên dễ chịu. Cái nhìn nhân ái của Tâm đã xoa dịu tất cả, làm mềm đi mọi gai góc và làm ấm lên mọi lạnh lẽo cô đơn. 
 
Đến quê người khi “Xuân muộn”, thấy“Phong sương buốt cả nụ mầm búp lá”, nhìn “Trăng hạ huyền trầm mặc bóng cô liêu”, năm 19 tuổi, Tâm viết:
 
Phải cao xanh đang nhắn nhủ đôi điều
Muốn tàn đông tự mình thay áo mới
 
Và nàng thơ Huyền Tâm vỗ về an ủi:
 
Chỉ là muộn chút thôi… anh đừng nghĩ viển vông
Gió đã hát, nắng đã hồng rồi nhé 
Kìa đàn én nghiêng chao đôi cánh nhẹ
Và mùa xuân đang líu ríu theo về
 
(Xuân muộn – 1984)
 
Mỗi nét chiều, sắc chiều trong thơ Tâm đều thật đáng yêu bởi trong sắc chiều ấy có một nàng Tâm “Em về với tinh khôi/Bước nghê thường rạng rỡ/Vòng châu thiên tím nở/Xóa sắc nhàu thời gian”:
 
Nắng dắt chiều qua sông
Bàng dặt dìu cánh sóng
Cỏ lau nhoà khói trắng
Vẽ bóng chiều ngu ngơ
 
Chiều lặn vào vần thơ
Lá xuôi vàng miền nhớ
Giữa trong veo hơi thở
Thơm đằm lời môi hoa
 
Diệu vợi nỗi niềm xa
Dấu yêu tràn sắc tím
Mắt đêm như nhung mịn
Cất chiều vào chơi vơi
 
(Sắc chiều - 2019)
 
Trong “Khúc chiều mưa”, thơ Tâm cất tiếng, làm tan đi “tiếng chiều lã chã”, làm dịu lại “Mí chiều mòng mọng nước”: 
 
Dẫu đã biết tháng ngày còn mấy đỗi, 
vui chưa tròn nơi tuế nguyệt hanh hao. 
Sen cuối vụ vẫn ủ thơm mùa mới, 
ấp bước về, 
viên mãn giữa ngàn hương.
 
Em gọi nhớ! 
Gọi cho chiều bớt vắng. 
Nghe tay mình ấm nắng giữa lòng mưa. 
Nghe tịnh nguyên đang vén nỗi thiếu thừa. 
Lối em về thôi nhạt nhòa sương khói.
 
Thấy đã mắt, đã lòng mình với nhớ! 
Thấy tiếng chiều thôi rắc khúc đầy vơi 
Thấy xa xưa vằng vặc hiển ngang trời 
Vầng mây trắng an lành bừng cánh nắng...
(Khúc chiều mưa - 7/2020)
 
Cái đọng lại trong ta là“Sen cuối vụ ủ thơm mùa mới”, “ấm nắng giữa lòng mưa”“Vầng mây trắng an lành bừng cánh trắng”. Tôi thích thơ Tâm bởi thế, giữa những bộn bề buồn vui, thăng trầm cuộc sống, chỉ cần nhặt thơ Tâm, bất cứ bài nào cũng sẽ được nhận về những giọt ngọt ngào, ấm áp. Những giọt ấy bé nhỏ thôi, những giọt thiện lành trong trẻo như mầm cây mới bật lên trên nền đêm nhung mịn, cho tôi sức sống mới. Tôi gọi đó là mầm THIỆN. 
 
Tâm NHẪN NẠI góp nhặt chân thành, yêu thương, kiên trì gieo mầm thiện và bao dung chờ đợi sự đổi thay, từ những điều bình dị, bé nhỏ nhất. Tâm “Yêu những dịu dàng ngóng trông, đợi chờ, háo hức/Những nâng niu huyền diệu bước xuân thì”. Và từ những chờ đợi ấy, điều diệu kỳ đã đến. “Diệu kỳ hoa” là tiếng reo vui của tâm hồn thơ trẻ, hồn hậu:
 
Thật tuyệt vời khi bên ta luôn thắm những mùa hoa, 
Những mới mẻ ban mai, 
Những ngập ngừng hoàng hôn mê mải tối. 
Ánh mắt tin yêu ấm nồng những sắc màu ngời ngợi. 
Lời môi nào bối rối, 
Nhẹ lòng chiều bằng ngào ngạt sắc hình hoa. 
 
Không còn thấy Tâm, chỉ thấy một nàng Thơ đang hóa thân vào thiên nhiên vũ trụ nghe “Giữa bồng bềnh hoa” tiếng gọi mời của đất trời: “Gọi sắc hương tràn về trong veo, lắng đọng”; chỉ thấy một Huyền Tâm đắc đạo dạo bước chốn thinh không:
 
Giữa tĩnh lặng mà sao lòng xáo động
Nghe như bước ai đang líu ríu tìm về 

Bước diệu kỳ dệt thêu những mát trong, ngọt lành, óng ánh
Khúc nhạc thiền viên dung từng búp nắng, 
chuốt thanh tao cho xưa cũ hoá lụa là. 
 
Tôi yêu Tâm, yêu phút giây nàng ấy hóa lời ca, cùng đất trời tấu lên bài ca viên mãn: DIỆU KỲ HOA:
 
Cả đất trời ngời ngợi lá, hoa, thơ 
Lá ríu rít bên hoa, hoa ran mùa, hòa hương sắc. 
Ta nghe tiếng bàn tay mình thầm nhắc: 
Tin yêu này, 
Da diết lắm! 
Diệu kỳ Hoa!
(Diệu kỳ hoa – 2020)
 
KHÚC TÂM DU là thơ, là nhạc, hơn thế là thứ âm nhạc đặc biệt, đặc sản của người Việt: Ca trù. 
 
KHÚC TÂM DU vì thế vừa có sức lan tỏa mạnh mẽ, lại có sự lắng đọng sâu sắc và… vang xa, vang xa mãi. 
 
Tôi chợt nghĩ, không biết Tâm có muốn làm bản hòa ca cho cả tập thơ với những bài hát và những bài bình luận này, để nó được cất lên thành lời trong một album có tiếng, có hình. Nếu thế, tôi rất vui được góp một phần âm thanh trong đó, để mọi người cùng cảm nhận được những rung động từ trái tim tôi, sự ngưỡng mộ chân thành của tôi dành cho KHÚC TÂM DU  và cho Tâm.
 
Bạn đã có trên tay KHÚC TÂM DU. Bạn đã có trên tay tuyển tập 24 bài hát phổ nhạc từ 19 bài thơ của Tâm và 20 khúc ca trù độc đáo. Tôi chắc, bạn cũng như tôi, muốn tự mình cất lên thành lời những lời thơ, lời ca ấy, để tự mình được đắm say trong CHÂN – THIỆN – NHẪN của TÂM SÁNG HUYỀN TÂM, để được cùng Tâm sáng lên, thông suốt hơn trong mỗi bước đi của mình, để ta được HOÀN MĨ hơn./.
 
Hà Nội, ngày 08 tháng 12 năm 2021
Búp Hát Thanh Bình – Bạn đồng niên mãi xanh của Tâm.