​Vâng! Thơ và đời, “Tình yêu và bi ca”! Chí ít, đó là nhận định của riêng tôi với người bạn tài hoa của mình - Việt Tư, tác giả tập thơ “Hương diệu ý” NXB Hội Nhà Văn mới ấn hành. Cầm tập thơ trên tay, tôi trôi theo dòng kỷ niệm!...

Ngày 18/11/1982, gã cùng mọi người gặp nhau trong buổi tựu trường! Lạ lẫm, bỡ ngỡ của những kẻ nhà quê, học một buổi ra đồng một buổi móng chân vẫn còn vàng do ngấm phèn chua....

Đang mùa thị, loài quả chọn mùa thu mà chín, nó như thu cả sắc vàng của nắng Thu vào vỏ, thu hết hương thơm của trái Thu làm nên một làn hương riêng chỉ có thị mới có....

Mưa liên tục gần cả tuần. Sân Ký túc ngập tới đầu gối. Chả buồn đi ra cổng để nhâm nhi chút gì đó cho đỡ nhàn. Sáng nay dân ngoại trú xuống báo tin...

Nhà tôi cách bờ sông Ngàn Phố khoảng 100 m. Làng tôi thuộc miền hạ Hương Sơn, là vùng đất thấp nên gần như năm nào cũng ngập lụt. Ngày ấy, cứ vào mùa lụt là bọn trẻ chúng tôi thích lắm....

Vào dịp này của năm 1979, tôi bước vào Trường cấp III chuyên Phan Bội Châu (Nghệ Tĩnh). Trường tôi nằm cách chợ Cọi (xã Hưng Lộc, tp. Vinh) chừng 2 cây số....

Nhớ cơm nhà không phải bởi vì ngon, mà bởi vì thân quen. Ai cũng thế, cái gì mang hình bóng tuổi thơ, hình bóng gia đình, hình bóng mẹ cha cũng đều làm ta mềm lòng và cồn cào vì nhớ, nhất là khi đang xa nhà....

Chợ quê tôi không biết có tự khi nào, từ khi ông bà, cha mẹ tôi sinh ra đã có chợ rồi, nghe nói chợ được hình thành cách nay đã mấy trăm năm. Chợ không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân địa phương mà chợ còn là giao thoa văn hóa cộng đồng, giao lưu văn hóa vùng miền....

“Vui như Tết”. Câu thành ngữ mà tôi tin ai cũng đã từng nghe từng nói một lần trong đời ấy là nói về Tết cổ truyền, tết âm lịch. Thời ấu thơ, ngày Tết vui là đúng lắm rồi, được ăn ngon, được mẹ mua cho quần áo mới được nghỉ học và...v.v....

Chợ quê tôi không biết có tự khi nào, từ khi ông bà, cha mẹ tôi sinh ra đã có chợ rồi, nghe nói chợ được hình thành cách nay đã mấy trăm năm. Chợ không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa của người dân địa phương mà chợ còn là giao thoa văn hóa cộng đồng, giao lưu văn hóa vùng miền....

Ngày xưa khi còn ở quê, một năm có bao nhiêu ngày Tết: Tết dương lịch, Tết nguyên đán, Tết nguyên tiêu, Tết trùng ngũ 5/5, Tết Trung thu … Nhà nghèo nhưng bố mẹ cũng lo cho chúng tôi đủ từng ấy cái Tết....

“Buổi chiều chợt nhớ Cố nhân….” Tôi mạo muội mượn một câu trong bài hát “Hoài cảm” của nhạc sĩ Cung Tiến mở đầu câu chuyện tình thời trai trẻ, tuy chỉ thoáng qua nhưng đầy cảm động, không thể nào quên dù sau nửa thế kỷ....

Những người đầu tiên có công xây dựng nên một nhà nước được phong là KHAI QUỐC CÔNG THẦN. Những người đầu tiên đóng góp công sức xây dựng một nhà trường thì được gọi là KHAI TRƯỜNG CÔNG THẦN....

Tôi kể ra những chuyện này chắc nhiều người nói tôi bịa ra chứ làm gì có. Không! Hoàn toàn là sự thật! Nó là một phần là ký ức xa xôi mà tôi mang theo suốt cuộc đời. Số là tuổi thơ tôi không hề bình lặng như những thế hệ đàn em tôi sau này....

Ở Tây Tạng, trong nhiều ngôi chùa lớn, người ta đều truyền rằng những vị thượng tọa sau khi chết có khả năng tái sinh trở lại để cầm quyền nơi ngôi chùa của mình như trước, hoặc giả tái sinh để thực hiện cho xong hạnh nguyện của mình. Sau khi những vị Lạt-ma ấy thác đi, thì người ta liền tìm kiếm......

Do địa hình dốc đá và khí hậu nghiệt ngã, việc di chuyển từ nơi này đến nơi khác trên cao nguyên Tây Tạng là vô cùng khó khăn. Hơn nữa, các vị đại sư lại thường không ở một nơi nào cố định. Họ đi lại hành pháp từ chùa này sang chùa khác...

Thầy tôi - là Cha tôi đó! Là “Bố”- như mọi người thường gọi bây giờ. Anh chị em tôi trong kí ức tuổi thơ của mình đã quen với những lời gọi “Thầy-Bu”. Có quê kiểng lắm không? Có lạc hậu, xưa cũ không? Với ai, thế nào, tôi không rõ, nhưng chúng tôi đã lớn lên, gắn bó với ngôn từ bình dị ấy quen rồi....

Tính bà tôi vẫn thế, lúc nào cũng hiền hậu và thường kể chuyện ngày xưa cho bọn tôi nghe. Từ ngày về với bà, tôi được biết thêm bao nhiêu chuyện, có chuyện chỉ riêng bà biết thôi. Bà bảo ngày còn trẻ, tóc bà dài và xanh lắm phải quấn lên mấy vòng khăn mới hết, cả làng ai cũng khen, thế mà bây giờ......

Mỗi năm, cứ đến ngày 20-11, tôi lại nhớ về một kỷ niệm xưa mà không biết gọi đó là kỷ niệm buồn hay vui nữa. Ngày ấy, lớp 5 chuyên toán của chúng tôi là “con cưng” của cả huyện, được đặt tại một trường điểm cho nên chúng tôi cũng là “con cưng” của các thầy, cô của cả trường....

Bột, Đen, Mập, Còi, Lùn, Sếu . . . vân vân và vô số kể, đó là những biệt danh mà một thời chúng tôi đặt cho mấy đứa bạn trong lớp để sau này lại mỉm cười mỗi khi nhắc lại. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết, cũng nhớ về gốc tích những biệt danh của bạn bè....