Cơ đốc - Thiên chúa - Tin lành - Chính thống giáo

Cơ đốc - Thiên chúa - Tin lành - Chính thống giáo bên tiếng Việt và Hàn

(Dương Chính Chức)

Nhân việc Đức Giáo hoàng vừa qua đời, chúng ta cùng xét lại tên gọi các tôn giáo thờ Chúa Jesus bên tiếng Việt và tiếng Hàn. Rà soát là cần vì có sự khác biệt giữa hai bên về dùng từ, có khi cùng tên nhưng dùng khác nhau, dễ lẫn.

1.Christianity.

- Đây vốn là tên chỉ tất cả các tôn giáo thờ Chúa Jesus, như vậy là bao gồm cả Công giáo, Tin lành. Và Chính thống giáo.

- Dịch sang tiếng Việt vốn là Cơ đốc giáo (Cơ đốc dịch âm từ Chris) hoặc Thiên chúa giáo vì Chris là Thiên chúa. 

- Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, đa số người ta dùng “Thiên chúa giáo” để chỉ Công giáo, phân biệt với Tin Lành, Chính thống giáo. Như vậy là SAI. 

- Còn ở Hàn Quốc thì gọi là 기독교 ( cũng dịch từ âm Chris, chuyển âm Hán là “Cơ đốc giáo”). Tuy nhiên ở Hàn Quốc lại đang có xu hướng dùng 기독교 (Cơ đốc giáo) để chỉ “Tin lành”.

2.Catholicism

- Tiếng Việt là Công giáo. Đây là tôn giáo lớn có Tòa thánh tại Vatican và Giáo hoàng là giáo chủ. Đôi khi cũng gọi là Ca-tô-lích.

- Tiếng Hàn thì chuyển âm là 가톨릭교 (Ca-tô-lích giáo) và gọi cả là  천주교 (âm  Hán là “Thiên chúa giáo”).  Như vậy, “Thiên chúa giáo” ở Việt Nam chỉ Cơ đốc giáo thì ở Hàn lại chỉ dùng để chỉ Công giáo.

- Công giáo có Linh mục (Cha) và Nhà thờ (Thánh đường). Tiếng Hàn gọi Linh mục (Cha) là 신부 (mặc áo đai đen, hoặc trắng, có cổ cứng. Tiếng Hàn gọi Nhà thờ (Thánh đường) là 성당 (thường có tháp chuông).

3.Protestantism

- Tiếng Việt đơn giản chỉ là Tin Lành .

- Tiếng Hàn thì phức tạp hơn. Tên chính thức là 개신교 (Cải tân giáo), ta vẫn gọi là kháng cách. Nhưng như đã nói ở trên, nhiều người Hàn Quốc hiện nay đã dùng 기독교 (Cơ đốc giáo) để chỉ Tin Lành, phân biệt với  Công giáo gọi là 가톨릭교 (Ca-tô-lích giáo) hay  천주교 (Thiên chúa giáo).

- Tin Lành có Mục sư và Nhà thờ. Tiếng Hàn gọi Mục sư là 목사 (áo vest + cà vạt) và gọi Nhà thờ là 교회 với cấu trúc đơn giản. 

4.Orthodox Christianity

- Tiếng Việt là Chính thống giáo

- Tiếng Hàn là 정교회 (Chính giáo hội)

- Chính thống giáo không có giáo hoàng mà chỉ có giáo trưởng (총대주교), Tổng giám mục (대주교), giám mục (주교) và linh mục (사제/Tư tế) và Phó tế (부제).

- Nơi thờ tự là Nhà thờ (정교회당), Tu viện (수도원).

Vậy nên, khi dịch: 

+ Nếu nghe người Việt nói “Thiên chúa giáo” thì phải hỏi là ý là Cơ đốc hay Công giáo? 

+ Nếu nghe người Hàn nói là 천주교  (Thiên chúa giáo) thì phải hỏi lại ý là 기독교 (Cơ đốc giáo) hay 가톨릭교 (Ca-tô-lích giáo). Hay khi nghe người Hàn nói 기독교 (Cơ đốc giáo) thì phải hỏi  ý ông bà là 개신교 (Cải tân giáo) hay là gì.

+ Còn Chính thống giáo thì ít va chạm, có thuật ngữ riêng và không bị gây nhầm lẫn gì, thuộc từ vựng là được.