Xưng - Hô

XƯNG - HÔ

(Dương Chính Chức)

1. Việt Nam dùng từ chỉ ngôi thứ để xưng-hô nên nó mới phức tạp thế. Trừ quan hệ gia đình, thân tộc ra, bất kể khác biệt tuổi tác, thì cứ "tôi" mà xưng. Còn hô, cứ hô là ông/bà với người đứng tuổi, là anh/chị với người bằng hoặc ít tuổi. Việt Nam chưa quen xưng hô bằng chức vụ chứ không cứ xưng tôi, hô là Trưởng phòng Bắc, Cục trưởng Nam, Đại uý Trung, Giáo sư Thượng, Tiến sỹ Hạ, bác sĩ Lương, y tá Từ, thầy giáo Tâm cũng không vấn đề. Trường hợp câu chuyện này thì cứ xưng là tôi, hô là bác sĩ, thế là được.

2. Về lời giải thích nói tuy tuổi cao nhưng vẫn gọi là "bác sĩ", "thầy giáo" để tỏ tôn trọng. Thực ra xưng hô vậy là trung tính, chẳng thể hiện gì sự tôn trọng cả vì đó chỉ là danh từ chỉ nghề nghiệp. Cho rằng nhiều tuổi vẫn gọi thế là tỏ tôn trọng bởi người nói đã bị lẫn khái niệm "bác", "thầy" trong 2 từ nêu trên. Chứ "bác" và "thầy" trong bác sĩ, thầy giáo không phải từ chỉ ngôi thứ mà là "bác" chỉ sự hiểu biết rộng và "thầy" chỉ người dạy người khác. 

Mình nói mấy lần về "bác sĩ" và "thầy giáo" rồi. Bác sĩ vốn chỉ trình độ, một cách gọi khác của "tiến sĩ", bị dùng sai trong y học quá lâu thành quen. Thầy giáo chỉ người dạy, không có hàm ý giới tính nên người dạy là nam hay nữ cũng đều là thầy giáo. Không có "cô giáo", chỉ là dùng sai lâu thành quen.