Đến với tác phẩm hay: HOA SỚM của ​​Ma Trường Nguyên

Đến với tác phẩm hay: HOA SỚM của ​​Ma Trường Nguyên
(Nguyễn Đức Hạnh)

Ma Trường Nguyên là nhà thơ, nhà văn dân tộc Tày, sinh năm 1944, nguyên quán Phú Đình, Định Hoá, Thái Nguyên.

Ông là người viết khá đều tay ở nhiều thể loại. Trong hơn 40 năm cầm bút, ông đã xuất bản 5 tập thơ, 8 cuốn tiểu thuyết, truyện vừa, truyện thiếu nhi, 3 tập Tiểu luận phê bình văn học…

Ông là gương mặt quen thuộc của văn học Thái Nguyên. Dù được nhắc đến nhiều nhất ở thể loại tiểu thuyết, thơ của ông vẫn tạo dấu ấn riêng bằng sự mộc mạc và gần gũi, mang theo tiếng nói của “tâm hồn Tày” và vẻ đẹp núi rừng quê ông.

Xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc bài thơ "Hoa Sớm" của ông 

Có loài hoa trắng trong

Nhụy vàng thơm từ tốn

Tự nở giữa mùa đông

Không chờ xuân đến đón

Dịu dàng chen trong tán

Không phô sắc khoe hương

Lầm tưởng là hoa muộn

Bị quên trong đời thường

Xua lạnh cánh nở tung

Mặc sương sa níu giữ

Hoa nở hoa cứ nở

Sáng lóa khắp sườn đồi

Mọi loại hoa lẩn rồi

Ẩn vào thân cây núp

Con ong lỳ tổ sáp

Cánh bướm rủ trong vườn

Dẫu phải ngậm giọt sương

Không chờ hoe nắng ấm

Hoa nở bung cánh trắng

Vẫy gọi mùa xuân về

Biết nở trước bạn bè

Nhận về mình giá buốt

Bông hoa chè tinh khiết

Mở cửa mùa hoa thơm

Bài thơ "Hoa Sớm" rút trong tập "Trái tim không ngủ" xuất bản năm 1987, một bài thơ bình dị mà thiết tha, nồng nàn mà kín đáo, tiêu biểu cho bút pháp thơ của Ma Trường Nguyên. Bài thơ từng được chọn giảng trong tài liệu Văn học Thái Nguyên cho cấp THCS từ 2018 đến 2023, để lại dấu ấn khó phai mờ trong tâm trí nhiều thế hệ học trò.

Bút pháp mượn các loài cây, loài hoa để tỏ chí, tỏ lòng đã trở thành một truyền thống trong thơ Việt Nam xưa và nay, với tùng - cúc - trúc - mai... Nhưng chưa có ai sử dụng hình ảnh hoa chè như một biểu tượng đặc sắc. Có thể nói Ma Trường Nguyên là nhà thơ đầu tiên đưa hoa chè trở thành một biểu tượng nghệ thuật giàu tính thẩm mĩ.

Bằng thể thơ 5 chữ, cả 6 khổ thơ đều có nhạc điệu chậm rãi, thong thả tượng hình cho bước chân - ánh mắt của nhà thơ đang đi giữa các nương chè - một đặc sản - một nét văn hoá của Thái Nguyên.

Hai khổ thơ đầu miêu tả vẻ đẹp giản dị của loài Hoa Sớm này: Cánh hoa trắng trong, nhụy vàng “thơm từ tốn”, chọn nở vào mùa đông khắc nghiệt, kín đáo “chen trong tán”, dễ “Bị quên giữa đời thường”. Vậy loài Hoa Sớm tưởng như không có gì đặc sắc ấy có gì làm nhà thơ chú ý? Nó có gì nổi bật đâu khi so sánh với hoa hồng, hoa cúc?

Ba khổ thơ tiếp lí giải vì sao trái tim thi sĩ rung động trước loài Hoa Sớm này: đó là vẻ đẹp giản dị nhưng kiên cường của nó:

Xua lạnh cánh nở tung

Mặc sương sa níu giữ...

Và:

Dẫu phải ngậm giọt sương

Không chờ hoe nắng ấm

Hoa nở bung cánh trắng

Vẫy gọi mùa xuân về...

Trong mùa đông lạnh giá, khi mà "Mọi loài hoa lẩn rồi/Ẩn vào thân cây núp/Con ong lỳ tổ sáp/Cánh bướm rủ trong vườn...". Chỉ cần 4 động từ “Lẩn - Ẩn - Lỳ - Rủ gắn với 3 chủ thể “Hoa - Ong - Bướm" đủ để diễn tả sự e ngại của bao loài trước khắc nghiệt của mùa đông.

Vậy mà loài Hoa Sớm ấy vẫn gan dạ như chấp lạnh giá của thời tiết. Hàng loạt động từ, tính từ khắc họa tư thế bất khuất ấy: “Xua - Mặc - Nở - Sáng - Vẫy”. Chính sự khác biệt so với bao loài hoa, cây, vật kia là nên phẩm giá của Hoa Sớm. Một vẻ đẹp không rực rỡ kiêu sa, thầm kín mà kiên trung, lặng lẽ dâng hiến sắc hương cho cuộc đời.

Là một nhà thơ đã từng thành công với truyện ngắn, tiểu thuyết, Ma Trường Nguyên “giấu kín” tên loài Hoa Sớm để đến khổ kết mới bất ngờ "công bố":

Biết nở trước bạn bè

Nhận về mình giá buốt

Bông hoa chè tinh khiết

Mở cửa mùa hoa thơm

Hoa chè và người làm chè Thái Nguyên có chung vẻ đẹp và phẩm chất ấy. Yêu quý và tự hào với cây chè và người Thái Nguyên mình. Bài thơ giản dị mà sâu lắng, giàu ý nghĩa nhân văn và mang tính giáo dục tốt đẹp cho người Thái Nguyên nói riêng, cho người đọc nói chung.