Người đi tìm chính mình
- Thứ sáu - 19/12/2025 19:38
- |In ra
- |Đóng cửa sổ này
“NGƯỜI ĐI TÌM CHÍNH MÌNH”
(Đọc “Vượt Shock” của Jenna Nguyễn - NXB Văn học, 2025)
Nhà văn KIM CHUÔNG
Nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Thái Bình
Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Thái Bình
Thực tế, trên mỗi trang viết của Nghệ sĩ sáng tạo, từ hiện thực đời sống bước vào trang văn, những gì được hiện diện, khai sáng, không gì khác, đấy chính là độc thoại của hồn ta. “Độc thoại” có từ “đối thoại,” diện kiến. Độc thoại có từ “đại giác” được gọi về “đại mộng”.
Độc thoại có từ cõi lớn của thế giới “vô biên” trước “nhỡn tiền chi sự,” trước “con mắt xanh,” trước tài năng trời phú cho mỗi người cầm bút sáng tạo…
“Vượt shock” của Jenna Nguyễn là ấn phẩm văn chương được hiện diện và trình làng từ nguồn khơi như thế.
Lần theo từng trang “Vượt shock” của một tác giả Nữ trẻ này, điều trước tiên, phải nói, ở “Vượt shock” với nhân vật xuyên suốt “Là Tôi.” Tôi với những chặng đường ở từng bước băng vượt trước nhiều va đập, nhiều mối liên hệ ràng rịt và không ít phức tạp với vọng vang có được của nó…
Qua truyện kể, Jenna Nguyễn đã tạo được giọng điệu khá phóng túng trong tiếp cận, liên tưởng, trong phát hiện, nghĩ suy.
Đây là cái quý, cái yếu tố hệ trọng tạo nên sức cuốn hút, sức quyến rũ trước mối giao cảm, nhập hoà và sẻ chia giữa người đọc, người viết.
Bởi, thật đáng buồn, khi không ít những trang viết ta gặp, họ thật dài dòng, cà kê, nhòa nhạt, và chỉ thấy ngổn ngang xác chữ.
“Vượt shock” của Jenna Nguyễn là những trang “viết về mình”, “viết cho mình”, viết dâng tặng cha mẹ kính yêu của mình. Dâng tặng Đấng dưỡng dục sinh thành với niềm biết ơn Trời biển cao sâu của đứa con mang nặng Nghĩa Tình - Hiếu đễ.
Cái đáng yêu, đáng nâng niu, trân trọng ở Jenna Nguyễn là đấy. Khi “Vượt shock” thực sự là “viên ngọc quý” của những trang văn, đi sâu, khám phá hiện thực cuộc đời. Hiện thực thật tươi xanh, chân thành, chân mộc.
Thực tình, “Vượt shock” là trang Truyện ký. Trang tự bạch. Tự truyện.
Ở thể loại này, thể cách này, Jenna Nguyễn đã bám chặt vào dòng “độc đạo”, vào nghệ thuật là “kể”. Là trần thuật. Trần tình. Tự sự.
Người viết lấy Tự sự để thuật lại câu chuyện. Lấy Tự sự để dựng Cảnh, dựng Việc. Lấy Tự sự để dẫn dắt, để tiếp tục khơi mở một chuỗi dài chuyện kể.
Lấy Tự sự để từ Cảnh, từ Sự mà tìm được cái Tình. Mà “đẻ” ra “cái Biết.” Mà tự thức. Mà rọi soi, làm sáng lên cái “ý nghĩa đời Ta” từ cái Gặp, cái Thấy quanh mình...
Đây là thi pháp tái tạo và sáng tạo hiện thực mà Jenna Nguyễn đã tạo nên mạch đi , tạo nên một nghệ thuật biểu hiện ở hầu khắp trang viết.
Qua “Vượt shock” người đọc gặp sức cuốn, sức hấp dẫn ở tình tiết, ở cảnh huống, cảnh sự.
Ở sự nương nhờ vào sức cứu cánh, nó có từ câu chuyện đời mình trên từng chặng đường mà chính sự kiện, nhân chứng, vật chứng này tự nó đã hấp dẫn, kỳ diệu. Đã thánh thần, ma mị. Đã làm nên cái Nền tựa vững.
Bởi, không ai, dù “đại mộng, đại giác” trên đời đến thế nào đi nữa, cũng không thể nhắm mắt mà “bịa” ra một “thế giới khói sương,” Thế giới Ngoài Ta” đến phì nhiêu, thậm chí bất ngờ và sinh động là vậy.
Trước hiện thực vô cùng phong phú ở “Vượt shock” mà Jenna Nguyễn đã bám vào hiện thực đời mình mà có. Hiện thực được coi là “cái mỏ lộ thiên” mà tác giả bơi trong xới cày, đào lật. Bơi trong đãi cát tìm vàng. Bơi trong khơi dậy cả dòng chảy dài xa của bao nhiêu bước ngoặt, bao nhiêu biến thiên, thử thách trước thành bại, vui buồn cùng bao nhiêu khát khao, mơ tưởng.
Theo dọc hành trình đời mình, trên lối mở diễn ra ở vệt trôi “đơn tuyến.” Với lối tự sự, giàu sức gợi và có duyên. Với chuyện kể có đầu, có cuối, người đọc thật quý yêu, thật nâng niu, trân trọng, một Jenna Nguyễn, một Minh Phương - Một “nhân vật Tôi,” qua những nét phác họa chấm phá, khá điển hình, cô đọng. Khá ấn tượng và nổi bật, đã làm lên một Con Người với bản lĩnh kiên cường. Với tính cách thật riêng.
Với Jenna Nguyễn thật mạnh mẽ, quyết liệt. Ở bản lĩnh, nghị lực. Ở sức cháy trong tâm hồn luôn đốt lên sức lửa không bao giờ chịu lụi tàn, nhạt nguội.
Đọc “Vượt shock” người đọc ngỡ như đang được ngắm nhìn và ngưỡng mộ một dáng vẻ người mang “nhân vật Tôi” ấy, ở một “kẻ anh hùng” với hình ảnh “gươm đàn một gánh … Với “giang sơn một chèo ” … trên ngàn dặm phong trần, trước mịt mùng phong ba chìm nổi của “Cơn bão đời mình” trong hơi hướng, sắc màu của truyền kỳ, truyền thuyết.
Điều đáng nói nữa ở “Vượt shock” của Jenna Nguyễn mà những trang viết đã đạt tới giá trị hữu ích ở phẩm cách “Cái Tôi”. Phẩm cách “Làm Người” với vai trò tự lực. Vai trò Chủ thể. Vai trò của bản ngã, luôn biết tự đứng lên, không quy hàng, khuất phục.
Trước mỗi lỗi lầm, vấp ngã là một lần “thức tỉnh” trong cái biết “mở mắt nhìn đời.” Biết đứng dậy, nắm cầm bao nhiêu vàng báu được tìm ra từ bài học , từ thương tích, từ ngọt ngào với cả những gì có khi là bi thương với cay đắng… ngày qua.
Và như thế, có thể coi “Vượt shock” là những bài học của chính mình, của Jenna Nguyễn và của không ít ai đó, khi ai đó, thấy không? Ai đó, họ cũng là Ta đi trên cõi đời này.
Về nghệ thuật biểu hiện, ở “Vượt shock” Jenna Nguyễn không sử dụng thi pháp “văng xa”. Thi pháp mở rộng biên độ trong đan cài, đảo lật, trong đa chiều, trong tầng, đa tuyến quyện hòa.
Jenna Nguyễn cũng không tựa vào nghệ thuật “Dựng” để gây ấn tượng mạnh. Không cậy nhờ vào lợi thế miêu tả thiên nhiên, cảnh vật để khơi dậy chất văn, chất trữ tình, chất du dương, ngọt ngào, mê cảm.
Người viết không tạo những tầng chìm, khoảng lắng của chiều sâu tâm linh qua đối thoại, tự vấn, qua phân tích tâm lý nhân vật…
“Vượt shock” của Jenna Nguyễn đi trên “giọng văn hoạt”.
Chuyển tải khá nhanh với tốc độ và sức ôm trùm, cô nén sự kiện.
Dễ thấy, lượng thông tin luôn dồn xô, luôn gối nhau, gọi nhau khá phồn sinh, phồn khí...
Jenna Nguyễn biểu hiện sự phong lưu, trường sức dòng văn Tự sự. Là người đi nhiều, trải nghiệm nhiều. Khi trong mắt có “nghìn vạn núi sông kỳ lạ của thiên hạ”. Lại được trời phú cho nết thông minh, mẫn tiệp với bản lĩnh, với cá tính trội vượt, riêng khác.
Jenna Nguyễn với “Vượt shock” là trang viết của một gương mặt, một cây bút khá giàu vốn kiến văn, vốn tư duy, triết luận.
Với giọng văn tưng tửng, dường như, “Tỉnh” nhiều hơn Say, “Nghĩ” nhiều hơn Cảm. Lấy “cái Óc” làm phần hơn, phần trội trước sức rung, sức mê cảm của con tim. Ở “Vượt shock” Jenna Nguyễn có nhiều triết luận khá hay, khá điển hình, cô đặc, mang chiều sâu của tự thức, chiều sâu tư tưởng của người cầm bút trước thế giới nhân sinh.
Với 10 phần, coi như mười chương trong kết cấu tập sách, ở “Vượt shock” Jenna Nguyễn đã chinh phục người đọc ở những trang viết hay, hấp dẫn khi nói về tuổi thơ. Những nét khắc họa về hình ảnh người Cha, người Mẹ. Về mối tình ban đầu. Về tình huống bị đảo lừa, kiện cáo…
Đây là những trang viết cuốn hút người đọc ở giọng điệu văn chương. Ở cái Hay ở tình tiết, sự kiện. Cái Hay ở khả năng làm sáng dậy những tính cách nhân vật với ý nghĩa được phát hiện mang chiều sâu nhận biết trước cõi lớn: “Đời Người.”
Ví như: Trước sự kèm cặp giáo dục vẻ khắc nghiệt của cha mẹ ở một thời thơ ấu, Jenna Nguyễn viết:
…”Tôi vốn là đứa trẻ cá tính quá mạnh, quá khó, quá nghịch, quá khắc nghiệt. Ở trường, tôi mâu thuẫn với thầy cô, khó hòa nhập với các bạn, luôn chống đối những khuôn mẫu mà tôi thấy vô lý. Tôi là kiểu trẻ mà người lớn nhìn vào là e dè. ..”
Hoặc, đây là tự bạch về tình yêu tuổi trẻ: …”Tôi đi qua tuổi 18, 19, 20… với một lời thề ngớ ngẩn nhưng đầy tuyệt vọng: “Mình sẽ không bao giờ quen người bằng tuổi nữa”. Tôi nghĩ những chàng trai bằng tuổi đều nông nổi, đều giống nhau, đều có thể làm tổn thương tôi” …
Và, “Tình yêu không phải lúc nào cũng là chiến trường. Có tình yêu sinh ra là để chữa lành…”
Rõ ràng, không lấy cái mạnh ở Cảm, mà Jenna Nguyễn luôn đào sâu vào tư duy, ngẫm ngợi.
Ở các chương, từ “Cha tôi, 10 năm một hành trình,” Hay “Hành trình vạn dặm từ một bước chân,“ rồi “Dám khác biệt để tồn tại. Dám thay đổi để sinh tồn” …
Jenna Nguyễn đã đem về tia nắng qua những triết luận, triết thuyết, để từ vô thức dẫn về ý thức, rồi từ ý thức ấy lại mở ra vô thức trong vệt chảy vô cùng.
Ví như: “Khi ta gieo cho người khác ánh sáng, ta cũng thắp sáng chính mình …”
Hay, trước cái ta “ngộ ra” ta tự nhủ chính ta, rằng: “Cuộc đời này là một hành trình dài cô độc, mà bạn thân nhất chính là bản thân mình…”
Rồi: “Cuộc đời này có bao nhiêu bước ngoặt — và làm sao ta biết khoảnh khắc nào sẽ khiến mình rẽ sang một con đường hoàn toàn khác?”
Rồi: “Cảm giác như tất cả những bước ngoặt tưởng như rời rạc suốt nhiều năm qua đang lặng lẽ xếp thành một con đường, rõ ràng đến mức không thể nhầm lẫn. Hành trình này không chỉ dẫn tôi đến một học vị; nó dẫn tôi trở về chính tôi—đứa trẻ từng lạc lõng ở New York, cô gái từng cố đứng vững giữa bão lớn tới cô gái đã sẵn sàng bước vào giai đoạn mới của hành trình giáo dục mình đã chọn” … Vân vân … và v.v
Điều khẳng định thật rờn xanh là, nếu không có tri thức, không có tư duy rộng sâu ở quá trình tiếp cận và tư duy hiện thực, Jenna Nguyễn không thể có được những lát cắt, những mảnh nhỏ lấp lánh của trí tuệ ở “cái Có” riêng mình.
Đấy là những trang viết nó giống như hương sắc phù sa nơi bến bờ kết tụ. Hay đấy là những khoảng sáng của chân trời mở ra những chân trời dọc hành trình ta có. Đấy là “thông điệp” được ép chặt từ thông tin, từ cái “phía sau “sự kiện” luôn lớn hơn, vang hơn “sự kiện.” Cái khẳng định sự tồn tại lâu bền của mỗi tác phẩm trước đời sống xã hội nằm ở giá trị ấy.
Tựu chung, ở “Vượt shock” Jenna Nguyễn với những trang văn xuôi mang giọng điệu trẻ. Giọng điệu mới mẻ, và đẹp. Giọng điệu mang âm hưởng khiêm nhường của “thiên sử ca” về Năm tháng - Cuộc đời - Người con gái trên chặng đường “mình đi tìm chính mình”. “Mình trở về chính mình” trước bao cơn “Vượt shock”. Trước bao cơn thử thách để chiến thắng chính mình. Để cập về Bến Mơ, giàu khát khao và dồi dào sức Lửa…
Và, trên hết, “Vượt shock” của Jenna Nguyễn là điểm sáng hội tụ và tỏa rạng nhất, đấy là nguồn yêu thương nặng đằm nhất, giàu có nhất của người con Hiếu thảo dâng tặng Mẹ Cha mình, dâng tặng hai ngọn núi “Thái Sơn” trên đôi vai gánh vác, với thẳm sâu trong con tim thờ phụng của đời mình.
Đi cùng “Vượt shock” người đọc gặp Jenna Nguyễn, một Nhà giáo dục học, đầy dáng vẻ văn nhân, dáng vẻ nghệ sĩ với tất cả vía hồn cảm rung, dễ mê cuồng, quyết liệt.
Một hình dung thấp thoáng hiện về, hình ảnh nhà giáo ấy, nữ văn sĩ ấy, đang đi trong mắt bão, đang đi trên dòng chảy êm xanh, trong đắp bồi và tụ về niềm yêu thương, nhân ái.
Với tâm hồn và bút lực này, ở Jenna Nguyễn luôn lấp lóe ở trầm tích cất dấu, ở sức tung hoành, biến hóa và hẹn đợi ở nhiều thể loại, phong cách mở, và mới mẻ hơn, trước nhiều dáng vẻ của Biển lớn: Văn chương, thi phú.
“Vượt shock” là một tác phẩm cụ thể đòi hỏi sự phù hợp giữa hình thức và nội dung cụ thể cho một lối khai sáng của một thiên truyện ký, thiên tự truyện, tự thuật về chính cuộc đời mình…
Jenna Nguyễn đã làm nên thành công ở thi pháp “đắc địa” nhất của tác giả, mà người cầm bút đã ngẫm suy và chọn lựa, đó chăng?
Xin chúc mừng thành công của nhà giáo, nhà văn trẻ Jenna Nguyễn!
Xin trân trọng giới thiệu cùng đông đảo công chúng bạn đọc, bạn viết thân mến.
Hà Nội, Tiết Thu, 2025.
KC