Bà ơi!

BÀ ƠI....
(Bùi Thanh Huyền)

Mình về thăm bà. Bà đã ngoài chín chục. Lúc bay qua Ấn độ dương, nhìn màn hình trên máy bay thấy thăm thẳm biển, chợt nhớ lời bà: “Qua sông qua đò con nhớ thả xuống mấy đồng tiền xu. Ở nhà có Thổ Công, ra sông có Hà Bá”. Chợt bật cười, mấy đồng tiền xu đang có trong túi, thả xuống sao đây, bà ơi.

Không biết tự bao giờ những lời bà dặn cứ ngấm vào mình, và mình thường nhớ ra nó cả lúc vui lúc buồn. Có lẽ bắt đầu từ những đêm rì rầm trên ổ rơm vào những ngày nhà có giỗ. Chị em của bà kéo đến từ làng trên xóm dưới, đem theo bao nhiêu câu chuyện, vui có, buồn có, cả những chuyện éo le trong đời. Bà bao giờ cũng là chỗ dựa cho cả chị, cả em, bằng một câu đơn giản tưởng chừng không thể khác hơn: “ Người tính không bằng Trời tính”. Rồi bà đùa vui: Ngủ đi chị em! “ Đàn bà mất ngủ như Quan Phủ mất đồn”.

Chẳng biết vì tin bà hay tin vào câu ấy mà những tiếng thở dài bỗng nhẹ nhẹ hơn, đêm nhạt dần và những ngôi sao không còn thao thức nữa. Mình nằm giữa những bao bọc, yêu thương, giữa nồng nàn ấm áp rơm thơm, rồi ngủ lịm đi lúc nào không biết, chỉ thấy lời bà còn theo mình mãi tới giờ.

Kí ức đẹp nhất của tuổi thơ là chợ quê, và những lúc đợi bà về chợ. Chợ quê ngày nào cũng họp, lao xao một góc làng. Mỗi buổi sáng tinh mơ mình thức dậy trong tiếng rì rầm từ xa vọng lại mà thấy trong lòng đã thơm nức mùi xôi khúc, bánh nếp, bánh nắm, bánh trôi, bánh dày; thấy giòn tan bánh đa vừng và bở bùi vị khoai, dong luộc. Bà bước vào sân, cái thúng trên đầu từ từ hạ xuống mang theo bao náo nức từ từ hiện ra. Chiếc bánh đa tròn có nhiều vừng mà tuổi thơ cứ hình dung đó là bầu trời to tát có chi chít những vì sao. Những quả nhót đỏ tươi xinh xinh, mình đọc trong thơ thấy ví như những chiếc đèn lồng nhỏ, còn mình lúc đó chỉ ước có đôi môi mọng đỏ như son như quả nhót. Những củ dong riềng nhánh ba, nhánh bảy, những củ từ, củ khoai xúm xít bên nhau, quây quần như một gia đình ấm cúng. Bà chọn những củ nho nhỏ đưa cho mình, miệng nói: “Sượng mẹ, bở con”. Lúc đó mình thích chỉ vì chúng nhỏ xinh như bọn trẻ con, đâu biết bà nhường phần ngon ngọt cho mình. Sau này nghe bà giải thích thì lại càng thương bà và mẹ: những củ dong cái dồn hết sức nuôi củ con, trở nên xơ sượng, “mang tiếng” là chẳng phải miếng ngon. Mẹ nào cũng nhận phần thua thiệt về mình, nhường hết cho con.

Mình thương củ dong cái từ thuở ấy. Bà đi chợ chẳng mấy khi mặc cả. Bà thương người bán. Chợ quê có gì bán nấy, rau thì hái từ vườn, quả thì trẩy trên cây. Chăm bón vun trồng hai sương một nắng, chờ đợi đến mùa. Người bán chẳng dám thách giá. Thấy ngượng trong lòng. Người mua cảm thông và biết ơn công sức vun trồng, chẳng nỡ trả giá. Mua của nhau cũng là cái cớ làm quen cho những câu chuyện câu trò sau đó. Có lẽ vì vậy, mà lớn lên, khi mua mớ rau con cá mình cũng ít trả giá. Về nhà nấu nồi riêu cá, bữa cơm có cả câu chuyện bâng quơ của nhà người bán cá. Bà không dùng đồng hồ mà suốt đời bà giờ nào việc ấy. Khi bóng nắng đi qua 5 hàng gạch trên sân, bà vo gạo nấu bữa cơm trưa. Khi khoảng sân gạch dưới bóng cây nhãn đã trở nên man mát, bà bảo giải chiếu dọn cơm bữa tối. Hoa nhài thì hái vào buổi sáng, ban đêm thì mở cửa sổ đón hương dạ lan vào. Bà mặc quần đũi, áo cánh nhuộm nâu non. Ở thắt lưng cuốn dải “ ruột tượng”. (đó là dải vải may thành cái túi dài trông như khúc ruột). Ở đó bà cất giữ tiền. Bà bảo: “Đồng tiền đi liền khúc ruột!”. Những đồng hào được cuộn lại ngay ngắn nhét vào trong cái ruột tượng đó. Chúng mình rất thích thú mỗi khi bà lần tay vào ruột tượng, móc từ đó những đồng tiền thần thánh. Vì chỉ cần 2 hào bà đưa từ đó, là chúng mình được một bộ tam cúc có tướng ông tướng bà ngồi trên ngai vàng uy nghi và những chú tốt đỏ mặc quần bó gối màu đỏ, đội mũ đỏ, cầm gậy đỏ rất nghiêm trang. Chỉ cần đồng 5 xu là chúng mình có thanh quế nhâm nhi, ấm áp suốt những mùa đông tuổi thơ. Và khi mình bắt đầu đi học xa thì những đồng hào để uống nước dọc đường, những đồng xu để thả xuống khi qua sông, qua đò. Dường như lúc nào bà cũng có tiền để cho, và cái ruột tượng thần tiên chẳng bao giờ cạn tiền. Ai biếu bà đồng tiền lớn, bà lần lần ruột tượng lấy ra mấy đồng nhỏ gửi lại người ta về mua kẹo cho trẻ con.

Bây giờ bà nằm xuống. Những đồng tiền lẻ nằm khóc trong ruột tượng. Chúng cháu thiếu vắng bà, những đồng tiền ngơ ngác trong tay. Bà ơi, chúng cháu sẽ cất giữ tấm lòng thơm thảo của bà, giữ lời bà nhủ về “ đồng tiền khôn, đồng tiền dại”. Bà về Trời nhưng ca dao tục ngữ bà dạy con, dạy cháu sẽ ở lại trên đất, nở hoa thương, quả nhớ trong mỗi năm tháng cuộc đời chúng cháu bà ơi.