Đọc được bất ngờ

Chủ nhật - 16/07/2023 15:11
|In ra
|Đóng cửa sổ này

(Ảnh: Kim Anh)

ĐỌC ĐƯỢC BẤT NGỜ

(Tác giả: La Vinh)

Mình cứ tưởng chỉ có học sinh ở Bến Tre nơi mình dồn hết nhiệt huyết cho một thế hệ mà mình gọi là "thế hệ vàng" là còn nhớ thầy. Những học trò ấy đa số giờ đây thành đạt. Mình không đánh giá bằng tiêu chí của người thường thời Mạt Pháp, thời Tận Thế. Có nhiều giám đốc, có nhiều giáo sư, tiến sỹ; có nhiều ở Sài Gòn và có rất nhiều ở Úc, Mỹ cùng thế giới mênh mông… Hiển nhiên, trí thức cuộc đời, va chạm cuộc sống, thành công trong tài chính; chồng vợ con cái đề huề… là những tiêu chí ăn đứt một ông thầy bệnh hoạn, giờ nằm thúc thủ, tự cười cay đắng là kẻ "mất dạy"...

Nhưng mình cho rằng, những trò nào thành đạt là những trò lớn hơn ngày xưa về phẩm giá và nhận thức những giá trị nhân văn mà mình đã từng gieo mầm. Con hơn cha, trò hơn thầy… trên phương diện Đạo Đức thì Cha và Thầy ấy mới xứng đáng hưởng Phúc.

Cũng lạ, đi vào hai chữ "từ bi" nhà Phật, vào hai tiếng "Tình Thương" của Chúa, vào 3 chữ Chân, Thiện, Nhẫn mà mình luôn cố tâm niệm thực hành, mình luôn rạo rực, hạnh phúc khi nhận được một tin vui của trò. Mình cũng lo lo đợi đợi chờ chờ khi biết trò mình đang thao thức trong viện với đứa con đang bị ốm. Rồi qua facebook, thấy nó nói dài hơn, thấu hiểu cái tình cái nghĩa mà qua hoạn nạn mới rạng lòng nhau… Mình vui. Vui hơn là trò không phải học môn mình là môn chính.

Không được dạy học nữa nhưng mình vẫn thấy đời mình hạnh phúc trong những giờ lên lớp.

Gần 30 năm, bữa xuống đám cưới con Chiêu ở Phú Túc, nghe Yến Nhi kể lại câu chuyện bé Ly cứu bạn trong giờ của mình mà cứ nao nao. Con điểm bất ngờ. Và nội dung bắt trò phân biệt chủ nghĩa hiện thực cùng chủ nghĩa lãng mạn quả là mình có thời làm khó trò mình quá. Hàn huyên bao chuyện như mới hôm qua. Gương mặt nào cũng thân thương đến lạ. Dù đã dãi dầu mưa nắng mưu sinh nhưng gặp nhau vẫn chan chứa ân tình. Nhiều người giờ là quan chức. Mình hy vọng trong hành xử cứ thế này. Dân vạn đại mà.

Nhớ uống nuớc dừa ở nhà Thái. Nhớ những câuchuyện tiếu lâm về mấy ông xui bà xui lễ nghĩa… bui bui..

Trên một chuyến xe, Mai Phong kể về những cái đề văn ngày xưa. Trò mới lớp 10, thầy chưa có vợ mà bắt giải thích cái câu:

Gái thương chồng đang đông buổi chợ

Trai thương vợ nắng quái chiều hôm

Linh Thảo thì nhớ tụi trò́ bắt chước thầy hát chèo khi giảng Quan Âm Thị Kính.

Mình đã làm các trò ngoặt nghẽo:

Đất nước Liên Xô phóng lên trên trời một ông trung tá… là Gà, Gà Rin.

Ông đi bằng tên lửa

Ông về bằng máy bay

Chàng Điền từ Mỹ về thì nhớ những phi vụ điệp viên vo ve vào phòng để chôm đề thi. Nhưng lại bị cài. Thầy ra một đằng cu cậu tiết lộ tình báo lại là tin tức khác.

Chàng Duy, giám đốc xi măng Nhật thì kể đột nhập vào nhà rách chị Dậu của thầy để nghe ngóng điểm số. Hắn còn nhớ thầy ra khỏi lớp chân thấp chân cao, phờ phạc làm Ac-pa-gông mất của la như gà gáy...

Sâu xa hơn, Bảo Khuyên cho thầy mấy lon mạch nha về cho các bạn Chuyên ăn chung. Cô còn nhớ lời của thầy: "Ăn đói thế này mà ngày ngày giảng Bình Ngô.."

Hạnh phúc nhất là gặp trò nhắc những kỷ niệm li ti.

Một quan chức Bộ Công An một hôm đánh điện gọi thầy đi nhậu. Lè nhè nói đãi bôi: Nhờ thầy mà giờ ngồi bàn giấy, các sếp khen em dẻo mỏ.

Một quan chức làm cho con Thủ tướng một hôm ghé vào với gói bánh trung thu. Hắn gợi ý thầy muốn đi chơi lúc nào cũng có xế em đưa đón…

Mình chẳng bao giờ muốn lạm dụng học trò. Nhưng được lời như cởi tấc son..

Thực lòng, nhờ trò mà mình mới biết những bữa ăn, những nơi ăn sang xứ Sài gòn này. Nhớ hôm Y và Kh nói lên cái tòa nhà cao chọc trời ăn trưa, mình còn rung đến bây giờ…

Quay trở lại câu chuyện ban đầu.

Bởi mình cứ đâu đâu.

Con người ai cũng có số.

Trước vay nhiều, giờ trả nhiều. Trước vay ít giờ trả ít. Không vay không trả là lý thuyết. Có sống là có vay trả.

Mình không hề buồn vì thân phận ra thế này. Mình cứ so đo mua bao nhiêu đôi giày nhưng không biết rằng có người không có chân để mang giày.

Sướng khổ, buồn vui chỉ là rất tương đối. Nó xục xịch,nhúc nhích liên tục như mấy con chuột trong bồ lúa. Nhìn vơi đấy nhưng là lúa. Nhìn đầy đấy nhưng là trấu chuột đang ăn…

Cứ sống sao cho trọn với tâm công chính. Nói thì dễ nhưng ai cũng biết làm là khó.

Mình có những học trò thành đạt còn hơn cả thành đạt. Các em đang ở quê. Đa phần là nhà giáo. Vừa đi dạy vừa làm vườn.

Mình thích cái mô hình này nhưng... có trò nào nhiều sầu riêng cứ dựng chòi sẵn mình sẽ về.. Lai khứ quy hề!

Lâu lâu, cứ có cú điện thoại: Về ăn sầu riêng thầy… Dạo này chạy xe ôm hơi ế. Về nấu cá tra canh chua thầy…

Cứ thấy bụng sùng sục muốn về quê, về vườn quê…

Có đôi lúc mới nhận được một vài dòng cảm động thế này.

Mình bất ngờ đọc được bởi trò đâu có ý gửi mình.

Cảm ơn trò nhé.

Thật vui khi trò viết:

"Con thích nghe thầy giảng về bát cháo hành của Chí phèo vì qua lời thầy chén cháo mà thường ngày con chê là nhạt nhẽo bỗng trở nên ngon và thấm đậm tình người biết mấy. Chính nó đã cho con rất rất nhiều suy nghĩ, cho con biết trân trọng những gì nhỏ bé trong cuộc sống. Con cám ơn thầy rất nhiều.

Nếu nhớ không nhầm thì có lúc mình đã so sánh mối tình bất hủ của Thị Nở - Chí Phèo với Rô-mê-ô, Juy-li-et. Không nên so sánh Shakespeare và Nam Cao ai tài cao thấp. Mỗi tác phẩm đều có cái độc đáo riêng. Nhưng quan điểm của mình,nhà văn Việt Nam này đã kể một chuyện tình rất dân tộc, rất Việt Nam nhưng lại có dư vị triết học khiến toàn nhân loại có thể chiêm nghiệm, khiến độc giả không thôi cảm xúc và bình luận.

Mối tình Thiên tính như A dam gặp E va.

Mối tình bổ khuyết âm dương hoàn hảo.

Mối tình dung hợp yếu tố Thiên Nhiên và yếu tố xã hội để nhân loại gọi nó là Con Người.

Mối tình cải lão hoàn sinh để cho con Người đi đến tận cùng của tha hóa có thể lội ngược dòng phục sinh kỳ diệu.

Và đây là ý kiến riêng mình, học trò dễ chấp nhận nhưng bạn bè mình sẽ có người ném đá:

Nam Cao là tín đồ gốc của Thiên Chúa Giáo. Triết lý tình thương bác ái của Chúa là ánh sáng, là năng lượng bí mật bên trong câu chuyện tình nổi tiếng này.

Hai chuyện tình nổi tiếng của văn học Việt Nam theo mình là Kiều - Kim và Thị Nở - Chí Phèo. Cả hai tác giả đều có tín ngưỡng, đều hữu Thần. Từ bi phương Đông và Tình Thương phương Tây có nội hàm giống nhau. Tất cả như là bản năng Tiên Thiên của con người. Không mặc cả, không có yếu tố khách quan chi phối. Đặc biệt không có sự tanh tưởi của Đồng Tiền- cái con đĩ cuộn tròn trên lương tâm con người chi phối.

Trong quan hệ lứa đôi, Nam Cao dường như để cho Tình Thương - Từ Bi chứ không phải là TÌNH YÊU vốn vị kỷ của con người chi phối.

Theo dõi Chí ăn cháo hành, nở nụ cười hiền lành và đặc biệt là cái từ NÂNG khi đưa chén cháo thứ 2 cho Chí, Thị Nở đang là sứ giả của ĐỨC MẸ, ĐỨC QUÁN THẾ ÂM trân trọng rất mực một sinh mệnh của Đấng Sáng Tạo.

Nàng Từ trong ĐỜI THỪA cũng thế. Luôn thấy mình có Tội, luôn TỘI NGHIỆP cho chồng, luôn nhận hết cay đắng về mình, luôn hy sinh… Nhìn kỹ thì có chữ NHẪN… Bản tính đặc định hay là mạch ngầm của tín ngưỡng đã làm nên những bà Tú, nàng Kiều, Thị Nở, nàng Từ?

Đây là đề tài mênh mông, thú vị…

Nhắc lại để trò nào từng nghe mình giảng nhớ lại mà… kỷ niệm…

Thời buổi mì ăn liền. Nhiều trò cũng trôi theo dòng Mạt Pháp.

Mình cảm thấy thích những trò CÓ GIÁ TRỊ hơn là những trò CÓ SỰ NGHIỆP mà nhạt tình như nước ốc.

Đây là lời của cô bé giờ đã là sinh viên sắp ra trường. Cám ơn Bé! Hy vọng em sẽ mang cái tâm hồn này bất biến trong dòng đời vạn biến:

“Mỗi khi tâm hồn héo úa vì thiếu nước của văn chương, con thèm được một lần quay lại ngồi trên ghế nhà trường để được nghe thầy và cô Huệ dắt con đi vào một thế giới mới. Nơi mà con biết đồng cảm, biết thương và biết giận với những mảnh đời, những số phận. Quan trọng hơn ở đâu đó con thấy bóng hình của mình xuất hiện. Tâm hồn con như trở thêm xanh khi nghe lời giảng ấm áp, ngọt ngào đến nỗi con ghiền chỉ mong ngày nào cũng là ngày học văn. Con thèm được ăn bát cháo hành của Thị Nở nấu cho Chí Phèo qua lời giảng của thầy. Con ước con có một cái nhân cách cao quý và chữ viết đẹp như Huấn Cao. Con thèm được nghe về cuộc sống, thèm đi đến những nơi xinh đẹp trên đất nước bằng trí tưởng tượng của con qua lời giảng của cô. Chưa bao giờ con thấy tâm hồn mình héo úa như hôm nay. Đã lâu lắm rồi, con không còn được đến với thế giới văn chương nữa. Không có ai có thể giảng cho con nghe những lời hay ý đẹp, họ chỉ mang cho con những lý thuyết suông nghiêng về vật chất. Con thèm và ước được một lần nữa quay lại được uống trà và trò chuyện về thơ ca với thầy và cô dù kiến thức con còn nông cạn. Vì mỗi lần như thế, tâm hồn con nhẹ và thoải mái, tràn đầy sức sống.

Con thích nghe thầy giảng về bát cháo hành của Chí phèo vì qua lời thầy chén cháo mà thường ngày con chê là nhạt nhẽo bỗng trở nên ngon và thấm đậm tình người biết mấy. Chính nó đã cho con rất rất nhiều suy nghĩ, cho con biết trân trọng những gì nhỏ bé trong cuộc sống. Con cám ơn thầy rất nhiều”.

Nhà Búp

Đọc được bất ngờ