Làng Amish

LÀNG AMISH

(Bùi Thanh Huyền)

Thật ngạc nhiên khi giữa nước Mỹ phồn hoa, năng động, có một nơi, những trang trại xanh lặng lẽ dường như đưa thời gian trở về vài thế kỷ trước. Làng của người Amish!

Đó là những nhóm người theo đạo Kito, từ châu Âu di cư đến Mỹ từ những thế kỷ 17-18, mang theo lối sống riêng của mình, phong tục tập quán riêng của mình, và hạnh phúc bình an như một cánh đồng tĩnh lặng giữa bốn bề ồn ào phố thị. 

Mình đến thăm làng vào một buổi chiều nhiều mây. Trên những con đường hẹp chỉ gặp một phương tiện giao thông duy nhất là những chiếc xe ngựa kéo chạy lộc cộc, trong đó trẻ em, người lớn ngồi nghiêm ngắn, bình lặng. Những cánh đồng trải ra mênh mông, không một bóng dáng máy móc, chỉ có những chú ngựa cao lớn lực lưỡng cần mẫn cúi đầu kéo cày.

Người Amish từ chối dùng điện. Họ thắp sáng bằng nến, bằng đèn dầu. Ấn tượng đặc biệt của mình là khi thấy người ta xách những chiếc đèn dầu đi hộ trên đường, hay đứng trước cửa đón khách vào nhà. Những gì bắt buộc cần đến điện thì người ta dùng pin. Củi để sưởi ấm, và để nấu nướng. Có lẽ vì thế mà những chiếc bánh nướng thơm mùi thân thương của khói và lửa. Rau cỏ vườn nhà, và trong tô đựng salad bằng gỗ, những cọng rau tươi giòn mang đúng vị nguyên thủy của nó, làm ta nhớ tới vườn rau của bà ngoại ta khi xưa, cái thời nông thôn Việt Nam còn chưa biết đến chất kích thích tăng trưởng, chất biến đổi gen.

Mình ngơ ngẩn ngắm những chú dê, chú cừu… chơi cùng vườn với gà, vịt và thỏ. Ngắm cái dáng đậm đà của bà nội trợ cắp rổ ra vườn hái vội mấy ngọn rau, ngắm những người đàn ông khỏe khoắn tự xây những ngôi nhà bằng đôi bàn tay mình, tuyệt nhiên không có máy xúc, cần cẩu nào bên cạnh. Phụ nữ Amish nấu nướng, dọn dẹp nhà cửa và nuôi dạy con. Gia đình người Amish đông con, thường từ 4 đứa trở lên. Những đứa trẻ ăn mặc giản dị sạch sẽ ngăn nắp, quẩn quanh bên chân mẹ từ nhà xuống bếp. Chúng giúp mẹ nấu ăn và sắp xếp bàn ăn, cẩn trọng nâng niu bê thức ăn cho khách. Tất cả đều lặng lẽ, chỉ đôi mắt biết nói. Chúng được dạy dỗ mọi thứ theo truyền thống, nếp nhà của người Amish, để rồi khi 16 tuổi, học xong trung học, chúng được phép lựa chọn: sẽ ở lại với cộng đồng hay là đi khỏi làng, đi vào thế giới bên ngoài… Hầu hết chúng đều ở lại, cưới vợ, lấy chồng tuyệt đối chỉ với người trong cộng đồng.

Nghe nói những năm gần đây dân số người Amish tăng nhanh, tới 5% một năm. Tổng số nhóm người này lên tới xấp xỉ 25 ngàn người, ở rải rác các tiểu bang nước Mỹ, nhưng tập trung lớn ở mấy bang như: Pennsylvania, Ohio, Indiana….

Cũng nghe nói thời họ di cư đến Mỹ, họ đã mua đất làm trang trại với giá chỉ 50 cent một hecta đất. Giờ đây có tiền cũng chỉ mua đất, mở rộng trang trại cho con cháu trồng cấy sinh sống. Người Amish bán những thứ trồng được trong ruộng vườn mình, làm bánh, làm thức ăn bán ra bên ngoài đổi lấy tiền mua sắm những thứ thiết yếu. Nông sản của họ nổi tiếng vì ngon lành kiểu organic nên được mọi người rất quý, lùng tìm mua. Những quầy bán hàng nông sản của họ chỉ mở cửa trong 2 giờ đồng hồ: từ 5h30 đến 7h30 sáng. Và cũng chỉ mở cửa vài ngày trong tuần. Mấy cô bạn mình luôn canh rình, cố gắng dậy thật sớm để kịp mua mớ rau, giỏ trái cây, một ít sản phẩm bơ sữa và ăn với niềm vui, sự tin tưởng tuyệt đối là sản phẩm thuần sạch.

Mình ghé vào một cái shop nhỏ. Rất nhiều hàng vải xinh xỉnh được bày bán. Phụ nữ Amish cần mẫn, khéo tay, kiên trì ngồi hàng tuần để may những tấm chăn, tấm phủ nệm, vỏ gối, khăn trải bàn, những đồ chơi, búp bê bằng vải. Nhưng bản thân họ mặc rất giản dị váy dài chấm đất vải bông một màu, thường là màu sẫm. Cửa hàng xinh xắn, bày biện ngăn nắp, nhưng không thấy người bán hàng. Chúng mình đi tới cuối thì nghe thấy tiếng hát khe khẽ, giọng trong veo, như tiếng suối êm đềm. Cô gái bán hàng mặc váy dài, đầu đội mũ vải, thứ mũ truyền thống rất dễ thương của người Amish, vừa sắp xếp đồ hàng vừa hát. Mình chợt nghĩ, khi người ta hát một mình điệu nhạc vui vui là khi lòng người bình yên lắm. Cũng chợt tưởng tượng cảnh mấy bà mấy cô quan họ thanh thản ngồi bên nhau dưới vòm lá mát trưa hè vừa khâu vá, vừa khe khẽ hát: “ xe chỉ, (ấy mấy a) luồn kim…”. Bức tranh thanh bình đó ở Việt Nam ta đã lùi sâu vào dĩ vãng.

…. Mình nhìn lên những đám mây đen vần vũ trên bầu trời mà trong lòng không chút buồn phiền lo âu. Bình yên và tin cậy toát từ những cánh đồng xanh lặng lẽ, từ những luống rau hiền lành, từ nét thuỳ mị trong nếp váy chảy suông, dải tóc dài, tết nghiêm ngắn sau vành mũ vải mềm, từ đôi bàn tay to, thô, nhưng sao mà gợi cảm giác ấm áp, dịu lành… Mình đã được sống chậm lại trong vài khoảnh khắc, có dịp để trở về thời ông bà ta xưa. Và nghĩ, hạnh phúc là được sống với chính mình, như mình mong muốn. Ngạc nhiên khi thấy giữa ồn ào văn minh và tiến bộ kỹ thuật, vẫn có những người chọn và giữ bền lối sống giản đơn, tự mình, từ chối mọi tiện nghi, và không sợ, không ngại sự lạc lõng. 

Nhưng điều không ngạc nhiên là nó có ở nước Mỹ. Nơi dù rộng lớn bao nhiêu, giao thoa và pha trộn bao nhiêu, cuồn cuộn cuốn đi mạnh mẽ bao nhiêu, thì vẫn có chỗ cho tự do cá nhân, tự do lựa chọn và bộc lộ những gì thuộc riêng mình, bằng một nền tự do đã ngấm sâu thành giá trị.