Bá Nha tuyệt huyền

BÁ NHA TUYỆT HUYỀN

(Dương Chính Chức)

Bá Nha tuyệt huyền (tiếng Hàn: 백아절현 ; tiếng Hán: 伯牙絶絃). Bá Nha là tên người, tuyệt - từ bỏ, huyền - dây đàn.

Câu này xuất phát từ 1 tích truyện. Bá Nha là quan nước Tấn, chơi đàn rất giỏi nhưng buồn vì chẳng ai hiểu được tiếng đàn của mình. Sau này, trên đường đi Sở, gặp Tử Kỳ là 1 tiều phu nhưng lại thông hiểu tâm sự Bá Nha qua tiếng đàn, nổi tiếng nhất là cảnh Bá Nha chơi khúc "Cao Sơn Lưu Thủy". Hai người trở thành tri âm tri kỷ, dân gian còn có câu khen: 백아선고금, 종자기선청(伯牙善鼓琴 钟子期善听 - Bá Nha thiện cổ cầm, Chung Tử Kỳ thiện thính). Bá Nha phải đi tiếp, hẹn tái ngộ khi quay về. Sau vài năm, khi trở về, được biết Từ Kỳ đã chết bởi bệnh, Bá Nha tìm đến mộ Tử Kỳ, bày đồ tế, gảy một khúc ai điếu rồi dứt dây, quẳng đàn, đến tận cuối đời không chơi đàn vì biết mình từ nay vĩnh viễn không còn bạn tri âm.

백아절현 "Bá Nha tuyệt huyền" tức là Bá Nha dứt đứt dây đàn. Câu này không ca ngợi tình bạn thuần túy, mà dùng để ám chỉ sự nuối tiếc về một sự tan vỡ của một điều gì đó vốn hoàn hảo. Còn 백아자기 (伯牙子期 -Bá Nha Tử Kỳ) lại là cụm từ để ca ngợi mối quan hệ bằng hữu, huynh đệ vô tư, chân chính, nhất là mối quan hệ tri âm, tri kỷ vượt khỏi thân phận, tầng lớp xã hội. "Tri âm" cũng từ tích này mà ra, vốn chính là khen cái tài thẩm âm của Chung Tử Kỳ.

Mời các bạn nghe khúc "Cao sơn lưu thủy" này với âm thanh của Gujin (Cổ cầm): https://m.youtube.com/watch?v=eww9mdFSBIY