Giới doanh bôi

Trong số tặng phẩm mà chính khách Hàn Quốc từng làm quà tặng đối ngoại cho chính khách các nước có một thứ. Nó là một cái chén rượu. 

Chén rượu tất nhiên là chén để uống rượu. Nhưng khác với những cái chén bình thường hay được rót đầy, uống cạn mỗi khi nâng, ở Cao Ly lại có loại chén ngăn người ta quá chén. Rượu đổ vào chén, vượt 2/3, tức khoảng trên 7 phần là rượu sẽ theo cái lỗ ở đáy chén mà chảy thoát hết ra ngoài. Muốn uống thì phải biết cầm chừng. Đó là chén chống rót đầy, được gọi là "Giới doanh bôi", chữ Hán là 戒盈杯, chữ Cao Ly là 계영배, hay còn gọi là tiết tửu bôi (절주배-節酒杯), một biểu tượng cho sự ly tham, biết đủ.

* (Giới là ngăn, cảnh giới; Doanh là đầy; Bôi là chén; Tiết là hạn chế)

Chén này vốn không phải của Cao Ly mà được cho là bắt nguồn từ Nghi khí (儀器 -의기) của từ tận thời Trung Quốc cổ đại, ít nhất thì từ thời Tề Hoàn công đã có nó. Nghe nói, khi bái kiến Tề Hoàn công, Khổng tử thấy Tề Hoàn công đặt Nghi khí này bên cạnh chỗ ngồi để tự răn nên cũng học theo, luôn mang theo mình.

Bí mật của cái chén này nằm trong cái núm trong lòng chén. Trong núm có một cái lỗ hút hình móng ngựa được giấu bằng cái chụp nhỏ. Chân núm ở đáy chén có một cái lỗ thông với lòng núm. Nếu rót rượu ở mức vừa phải, rượu chảy vào trong núm sẽ không vượt qua nắp đậy và không trào ra ngoài.

Nếu rót đầy, rượu tràn qua cái lỗ ở đáy núm, đầy dần, tràn nắp và theo lòng rỗng bên trong núm tràn hết ra đáy ngoài bằng lực hút chân không. Đây cũng là một dạng theo nguyên tắc ống xi-phông (siphon-사이펀), tức bình thông nhau.

Chén này đẹp và quý nhất là loại bạch định để chỉ sự tinh khiết, hoặc không thì là loại men xanh nhẹ dịu tạo cảm giác thanh nhã khi uống.

Giải thích thế để thỏa mãn thắc mắc về nguyên lý, cấu tạo. Thực ra, cấu tạo của cái chén không quan trọng bằng triết lý mà cái chén muốn nhắn gửi. Đó là biết đủ thì hưởng, tham thì trắng tay; vui thôi đừng vui quá.

Có một câu người ta hay nói mỗi khi nhắc đến cái chén này. Đó là câu "giới doanh kỳ nguyện, dữ nhĩ đồng tử (계영기원 여이동사-戒盈祈願 與爾同死), tức mong cho không tràn, ta nguyện chết cùng người. 

Dương Chính Chức