Một số phép tắc, lễ nghi trong hành vi và ứng xử nên dạy cho con cái

Người xưa có một câu nói rất nổi tiếng đại ý là: chỉ cho con ăn mà không dạy dỗ con thì đó là lỗi của cha mẹ. Triết học gia nổi tiếng Plato cũng từng nói rằng "Không được sinh ra còn tốt hơn là không được dạy dỗ". 

Người Trung Quốc xưa rất chú trọng lễ giáo và dạy dỗ con cái rất nghiêm túc về những giá trị lễ nghi quan trọng này. Hơn 3000 năm trước vào thời nhà Chu, Chu Công đã viết sách để dạy con cái cách hành xử đúng quy cách, khuyên răn con cái không sa vào sắc dục, ăn chơi và an nhàn. Quyển sách này đã được truyền qua nhiều thế hệ. Ngoài ra có thể kể đến một số sách dạy ứng xử, lễ nghi từ một số bậc thánh hiền sau như Gia Cát Lượng, Khang Hy, Tư Mã Quang,...Đến ngày nay, một số gia đình còn giữ lại những giá trị này để giáo dưỡng con cái. Cùng nhìn lại một số tóm tắt dưới đây và nếu như chúng ta cảm thấy phù hợp, cũng có thể dùng lại để dạy dỗ con cái và sửa lại chính mình:

1. Về cử chỉ

- Đứng cần thẳng lưng, nhìn thẳng, không dựa tường, không nghiêng ngả

- Ngồi không được rung đùi, không được bắt chéo chân, không được ngồi khom lưng mà cần giữ thế ngồi thẳng.

- Nhìn người khác thì không được nhìn liếc ngang mà cần nhìn thẳng

- Quần áo chỉnh tề, không xắn áo, xắn quần 

- Không nói dối, không to tiếng nơi công cộng

2. Về cách ứng xử với người bề trên

- Đi thưa, về hỏi 

- Trong bữa cơm, phải chờ người lớn cầm đũa lên thì người nhỏ mới được cầm đũa dùng

3. Về cách ăn uống 

- Không gõ đũa vào bát vì hành động đó thường giống hành động của những người ăn xin thời xưa, thường dùng đũa gõ để mọi người chú ý

- Không cắm đũa thẳng đứng trong bát cơm vì giống hình ảnh lúc cắm nhang cho người đã mất

- Không húp sùm sụp

- Không nhai chóp chép

- Không vươn người với lấy thức ăn 

- Không đảo đồ ăn trong đĩa

- Không mút đũa

4. Về cách mời khách uống trà

- Không rót chén trà quá đầy, rót khoảng 70% là đủ

- Không hướng cổ tay ra ngoài khi cầm ấm rót trà

- Không hướng vòi của bình trà trỏ chính diện về phía người khác

5. Khi đến nhà người khác làm khách

- Không tự tiện vào phòng ngủ của chủ nhà 

- Không tự tiện ngồi lên giường trong phòng ngủ của chủ nhà

*Tấm ảnh bên trên là một tác phẩm nằm trong chuỗi tác phẩm "Những hoàng hậu hiền đức" của hoạ sĩ nổi tiếng đời nhà Thanh Triệu Bỉnh Trinh - ông là hoạ sĩ chịu khá nhiều ảnh hưởng trong hội hoạ từ Phương Tây vào điểm đó. Bức tranh vẽ cảnh Thái Hậu Minh Đức đang giảng dạy cho các hoàng tử sách của Nho giáo.

Hương Đan