Thành ngữ: Ly hợp tập tán

Thành ngữ tiếng Hàn, Hán, Việt: 이합집산(離合集散 - ly hợp tập tán. Ở đây, ly - tách ra, hợp - gom lại, tập - tụ lại, tán - tản ra.

Ly hợp tập tán, vốn là cái sự bình thường, tự nhiên, là tính "vô thường" của vạn vật. Đạo gia hay Phật gia đều nhìn nhận vậy. Không có sum vầy vĩnh viễn hay chia ly biền biệt. Câu này khuyên người ta hiểu gần rồi sẽ xa, tan rồi lại tụ, không thấy hiu quạnh mà buồn, đừng thấy tấp nập mà vui.

Đa phần, ly - hợp, tập - tán đều do một chữ "Lợi" (利) mà ra. Chung lợi thì tụ, hết chung lợi thì tan, tranh lợi thì chiến, điển hình là "Hợp tung liên hoành" thời Chiến quốc thất hùng (전국칠웅-戰國七雄) giữa các nước Tần (진- 秦), Yên (연-燕), Tề (제-齊), Sở (초-楚), Hàn (한-韓), Ngụy (위-魏), Triệu (조-趙).

Vậy nên người ta hay lấy lợi ích để dụ nhử người khác, để tập hợp lực lượng, hình thành liên minh, xong việc lại tan, thậm chí quay lại làm kẻ thù của nhau. Vậy nên mới nói, không có bạn hay kẻ thù vĩnh viễn. Thế thái đã thế, nhân tình cũng vậy.

Dương Chính Chức