Vi chính do mộc

VI CHÍNH DO MỘC

爲政猶沐 (위정유목, vi chính do mộc)

------ 

Ở đây, Vi là làm, Chính là chính trị, Do là như, Mộc là gội đầu. "Vi chính do mộc" là làm chính trị giống như gội đầu.

Câu này hàm ý rằng làm chính trị (爲政, vi chính) cũng như gội đầu (猶沐, do mộc) vậy. Thoạt nghe thì khó tìm thấy có gì liên quan (말을 언뜻 들으면 전혀 연관성을 생각하기 힘들다), lại thấy có vẻ giống như một lời dạy về việc cần làm tốt chính trị vậy nhưng thực tế lại khác tiệt. 

Trong "Hàn Phi Tử" (韓非子) của Hàn Phi (韓非), người đề xướng Pháp Gia (法家) vốn chủ trương coi pháp trị là cơ bản trong trị quốc có đoạn viết ý là giống như khi gội đầu tất có tóc rụng mà vẫn phải gội, làm chính trị cần phải chấp nhận những tổn thất nhỏ. Cụ thể, Hàn Phi Tử cho rằng trong vận hành đất nước, Pháp Trị cứng rắn là tốt hơn nhiều so với Nhân Chính (仁政) và trong Thiên Lục Phản có dẫn lại câu này: "Làm chính trị sẽ giống như gội đầu. Tóc có rụng đấy nhưng không gội không được (vi chính do mộc dã, tuy hữu khí phát tất vi chi, 爲政猶沐也 雖有棄髮 必爲之/ 위정유목야 수유기발 필위지). 

Người ta hay nói làm chính trị là phải mưu lược, có chí, quyết đoán và nhất là phải biết nhẫn tâm vì đại cục. Xét ra câu này đúng, đúng trong mọi thời cuộc. Như nay chẳng hạn, chả sung sướng gì việc đốt lò, nhưng vẫn phải gom củi mà đốt, cho sạch sẽ quang quẻ.

Dương Chính Chức