Năm 1976, tôi dự kỳ thi học sinh giỏi văn toàn quốc lớp 4 được giải nhì. Đây là kỳ thi học sinh giỏi đầu tiên tổ chức trên quy mô cả nước. Bài văn ấy là câu chuyện đồng thoại về cuộc sống của một chú gà trống, phần thưởng là chiếc áo dệt kim dày, rộng thùng thình mà mấy năm sau tôi mới mặc vừa và......

Tôi có chuyến trở về thăm quê sau gần 40 năm xa cách. Cảm xúc dâng trào và bồi hồi khi chiếc máy bay hạ cánh xuống sân bay Cát Bi, thành phố Hải Phòng. Chân vừa chạm đất, tôi đứng lặng nhìn bầu trời quê hương và nghe không khí lành lạnh thân thương của một chiều cuối đông đang thấm vào da thịt....

Chiều 23/7/2016, từ Phước Long, Bình Phước, tôi tìm về Sài Gòn thăm chú Nguyễn Khoa Đăng, một nhà thơ, nhà văn, nhà biên kịch và còn là nhà luật gia nổi tiếng nữa. Ông là gười thầy ân cần, đặc biệt của tôi ngay từ thuở thiếu thời....

Mỗi năm, cứ đến ngày 20-11, tôi lại nhớ về một kỷ niệm xưa mà không biết gọi đó là kỷ niệm buồn hay vui nữa. Ngày ấy, lớp 5 chuyên toán của chúng tôi là “con cưng” của cả huyện, được đặt tại một trường điểm cho nên chúng tôi cũng là “con cưng” của các thầy, cô của cả trường....

Hơn nửa đời người với bao thăng trầm biến cố, nhưng trong kí ức của tôi về thời thơ ấu, về những tháng năm được Hội Văn học Nghệ thuật Thái Bình“tuyển” về làm “một trại viên” dự lớp đào tạo, bồi bưỡng các em thiếu nhi có năng khiếu sáng tác văn học trong tỉnh, tôi không bao giờ quên được hình ảnh......

Trong cuộc sống nhiều biến động và phức tạp, sự đồng cảm, thấu hiểu và chia sẻ giữa các thành viên trong gia đình, mà đặc biệt là giữa người vợ và người chồng, chính là chìa khóa để dẫn đến hạnh phúc bền lâu. Vợ chồng đến được với nhau là duyên phận; có duyên để gặp nhau trong kiếp này đã khó, nhưng......

Cái lạnh này lại làm tôi nhớ cảnh người làng Hoàng Tường làm đồng. Mấy chục năm trước, cũng sống ở quê ít năm, chứng kiến cảnh mọi người dậy tù tờ mờ sáng, áo tơi, chân đất ra ruộng, mình thì vẫn co ro, oằn oài trong chăn. Đành là việc sinh nhai sinh kế, nhưng quả thật, sức chịu đựng, kiên trì của......

Rồi cuộc sống bận mải cứ thế trôi đi trôi đi, chúng tôi không có điều kiện về thăm lại chốn cũ nơi xưa. Nhưng cứ mỗi dịp Tết đến xuân về, tôi lại nhớ về làng quê nhỏ bé của mình, nơi đã giúp tôi cất giữ những tháng ngày thơ ấu thật đẹp. Và hình ảnh ngày đầu tiên đi học, hình ảnh người thầy đầu tiên......

Và cứ thế, cứ thế, tôi lớn lên sau chiếc yên xe đạp của thầy tôi mỗi tháng ngày. Con ngựa già mang tên “thiếu nhi” cứ nhẫn nại, miệt mài tiến lên, đưa tôi gần hơn cái đích cần đến thì tấm lưng gầy của cha tôi càng cong xuống gần chiếc ghi đông xe đạp. Một Tuổi Thơ Văn ngọt ngào, lấp lánh niềm vui......

Tuổi thơ của tôi không có nhiều may mắn và hạnh phúc được ở bên bà nội, bà ngoại. Tôi mất bà nội khi hai tuổi, mất bà ngoại khi bốn tuổi. Ký ức về những người bà thân yêu của tôi mỏng và xa mờ....

Nhắc đến Đồng Tháp Mười, người ta thường nghĩ ngay đến loài hoa gần như là biểu tượng, là nét đặc trưng của vùng đất này: Hoa Sen. Có lẽ, không nơi nào dễ dàng bắt gặp được hoa sen như ở đây. Cây sen mọc trong ao, hồ, trong ruộng lúa hay cặp những bờ kênh, cứ nơi nào có nước lấp xấp là sen......

Nhìn sâu vào nhân thế, thời thế, nhưng Văn Giá không đưa người đọc đến với những cảm xúc bi lụy mà ngòi bút của anh luôn hướng về sự sống. Ý thức về thời gian gắn với cái đẹp, khát vọng hướng tới cái đẹp đã đem đến cho anh một cái nhìn thật nhân văn về thân phận con người: Từ Sơn sen, Hạt gạo, Bé......

Tôi như một sợi đàn căng Em như âm hưởng đang nằm lắng im Em như một mảnh trăng chìm Cầm lên thì mất, đứng nhìn thì đau....

Tập thơ gợi nhớ những kỉ niệm thời ấu thơ nghe mẹ hát: “Trong đầm gì đẹp bằng sen/Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng…”. Sen mọc trong bùn, sống trong nước, vươn lên dưới ánh mặt trời để nở hoa, kết hạt. Sen là biểu tượng của sự tự thích nghi và vươn lên trong mọi hoàn cảnh. “Diệu khúc Sen” cũng......

Tôi cứ lần lữa... lần lữa mãi, không biết bắt đầu như thế nào. Có cái gì đó xa xăm, xa xăm. Có cái gì găm găm trên mắt mỗi khi trở về Nhà Của Búp, nhìn vào bức ảnh chung, ngắm nghía những gương mặt bạn bè - Những gương mặt đến 40 năm sau, 50 năm sau hay là lâu hơn nữa... vẫn không thể phai mờ....

Với tôi, suốt những ngày ấu thơ, nhà văn Tô Hoài mãi còn in đậm những kỷ niệm khó quên, khi tôi vừa chập chững bước vào cái “ngưỡng cửa” của thế giới văn chương. Đến bây giờ, đã qua bốn mươi năm, đã trở thành cô giáo với gần ba chục năm trên bục giảng. Với hai ba tập sách đứng tên riêng và rải rác......

Mấy người biết xem tướng bảo rằng cha tôi có tướng tốt, mũi sư tử, tai to, nếu được học hành có thể làm quan. Mẹ kể ông tham gia du kích rất mưu trí, dũng cảm. Hòa bình lập lại ông được cử đi tiếp quản Hải Phòng nhưng rồi do trình độ thấp, ông ở lại làng làm cán bộ xã. Những năm máy bay Mỹ bắn phá......

Có tới ba lần, nhạc chuông từ Messenger của nhà thơ Kim Chuông - “người thầy văn chương” thủa nhỏ (mà tôi vẫn gọi ông như thế). Ông đang gọi tôi. Vẫn giọng ấm áp, hồn hậu, ông hào hứng, động viên tôi góp bài cho tập sách mới của nhóm Búp. Phần bận việc. Phần tình yêu văn chương với tôi luôn dào......

Trong bộn bề những bận rộn của công việc thường ngày, chúng tôi vẫn tranh thủ tụ họp, có thể bất kỳ lúc nào vào khoảng thời gian xen kẹt, giữa những con người vốn cùng niềm đam mê “viết lách” khi còn ở lứa tuổi từ cái thủa “Búp trên cành” tại Hội Văn học Nghệ thuật Thái Bình....

Lần đầu tiên tôi nghe Phạm Công - Cúc Hoa và Truyện Kiều là khi tôi học lớp 4, mà không phải chỉ nghe đọc vèo vèo vậy đâu, vừa nghe vừa được giảng và cắt nghĩa hẳn hoi, được hiểu về thế nào là Tình, thế nào là Nghĩa, thế nào là Đức, thế nào là Hiếu, thế nào là Thiện, thế nào là Ác....