Chuẩn mực và chuẩn mực chung

Thứ sáu - 13/06/2025 08:39

(Ảnh: Pixabay)

CHUẨN MỰC VÀ CHUẨN MỰC CHUNG

(Dương Chính Chức)

1. Carl Jung từng nói câu "Was dem ein recht ist, ist dem andern schlecht. Das Leben hat keine allgemeingültige Formel.", ý là điều phù hợp với người này vẫn có thể là xấu với người khác. Cuộc sống không có công thức chung nào. 

Câu này có dị bản và được dịch sang tiếng Việt là "một đôi giày vừa với người này có thể sẽ làm đau chân người khác. Cuộc sống cũng vậy – không có công thức chung cho tất cả.” Câu dị bản này có người Hàn dịch sang tiếng Hàn là 누군가에게 딱 맞는 신발이라도 다른 사람의 발을 아프게 할수 있다. 모든 경우에 다 적용될수 있는 삶의 비결이란 존재하지 않는 법이다.

Bản gốc hay dị bản cũng đều hay và đúng. Hàm ý là không nên khiên cưỡng áp dụng máy móc những điều được coi là tốt đẹp, ưu điểm của người khác mà chỉ nên tham khảo, áp dụng thì vẫn phải tính đến sự phù hợp với hoàn cảnh của mình. Mỗi người đều có đôi giày riêng của mình. Chiếc giày pha lê lung linh long lanh của Lọ Lem cũng chỉ là đồ tốt với chỉ mình Lọ Lem thôi chứ nó sẽ làm trầy da gãy xương chân người khác. Thế nên mới có thử giày trước khi dùng.

2. Đánh giá tốt - xấu cũng lại phải tuỳ. Đa phần người ta đánh giá tốt - xấu theo chuẩn riêng, nhu cầu riêng, mục đích riêng của người ta, nhưng chưa chắc đã đúng với người khác. Những tranh cãi về đúng sai, thiện ác, phù hợp và không phù hợp cũng là do họ bất đồng từ gốc. Có nhiều thí dụ để thấy, như ăn thịt lợn trong Hồi giáo bị coi là phạm pháp nhưng là bình thường ở tôn giáo khác; nhà A ăn cơm không mời là bình thường nhưng lại là hỗn ở nhà B; nhà A vợ chồng chia tài chính ra quản nhưng ở nhà B sẽ bị coi là chia rẽ; phương Đông có tam tòng nhưng phương Tây có thể không; nhảy lắc hông là bình thường với số người này nhưng lại là nhố nhăng với người khác; nam nữ ôm hôn trước bàn dân thiên hạ là thứ được coi là thể hiện hạnh phúc ở nơi này như lại bị coi là lố bịch, thậm chí dơ dáy ở nơi khác. Tóm lại, vẫn bởi tại hợp quan điểm ta, đúng ý ta là tốt, còn sai sẽ là xấu (kiểu 내로남불 theo cách ví von của Hàn Quốc). Hiểu điều này thì cũng lại sẽ mở rộng được cảm thông, áp dụng được nguyên tắc cầu đồng tồn dị. Chiều ngược lại, mỗi cá nhân sẽ cần tìm hiểu kỹ hơn về nơi mình đến, người mình gặp để tránh gây xung đột, tránh chỉ trích vô lý.

3. Có một điều rất quan trọng nữa. Không có cái gì trường tồn. Mọi quy tắc, phạm trù đạo đức...rồi cũng sẽ thay đổi, chỉ là nhanh hay chậm. Đó là do giao thoa văn hoá, thậm chí là chính trị. Thế nên quan điểm luôn chỉ đúng trong 1 nơi, trong một thời kỳ nhất định.

Các bài viết liên quan:

• Ngày 13 thứ Sáu
• Chuẩn mực và chuẩn mực chung
• Hải Dương - Hải Phòng: sự đoàn tụ sau 138 năm
• Sáu thuật bảo vệ thân tâm
• Giảm đau trong kỳ kinh
• Cơ hội
• Thư hùng

Những tác phẩm cũ hơn:

• Hạnh phúc
• Duyên là quả của Nhân.
• Người sáng tác
• Từ vựng "ĐIỀU TRA" bên tiếng Việt và Hàn
• Có một Khôi nguyên trong giới nghệ thuật phương Nam
• Chuyển ngữ
• Khảo nghiệm

Những tác phẩm mới hơn:

• Giảm đau trong kỳ kinh
• Thư hùng
• Cơ hội
• Sáu thuật bảo vệ thân tâm
• Hải Dương - Hải Phòng: sự đoàn tụ sau 138 năm
• Ngày 13 thứ Sáu