Giải Nobel

GIẢI NOBEL

(Dương Chính Chức)

1. Trong 121 tác giả đã nhận giải Nobel văn học thì đại đa số đều là người gốc châu Âu như Pháp, Anh, Nga, có 3 người châu Á là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Tất nhiên, họ viết tác phẩm bằng ngôn ngữ của họ.

Và đương nhiên, trước khi nhận giải Nobel văn học, các tác phẩm không viết bằng tiếng Anh, Pháp... đều được dịch sang tiếng Anh hoặc Pháp... để cho bà con xứ đó đọc, để cho Ban xét duyệt đọc. Điều đáng lưu ý ở đây là các dịch giả (Translator) đều là người châu Âu, Mỹ học các thứ tiếng đó rồi dịch sang tiếng Anh, Pháp ..., như Riina Vuokko học tiếng Trung, Deborah Smith học tiếng Hàn...

2. Vừa qua, tại Hàn Quốc, sau khi Han Kang nhận giải Nobel Văn học, họ cũng soi xét lại lý do tại sao nhiều tác phẩm nổi tiếng của các tác giả nổi tiếng của Hàn Quốc lại cứ tiếp tục "trượt giải" dù lần nào cũng được đề cử. Hay tại sao trên kệ sách tại nhiều nước lại vắng bóng tác phẩm của Hàn Quốc.

Họ kết luận rằng, nguyên nhân chủ yếu nhất là vấn đề biên phiên dịch. Thứ nhất là không có người Hàn Quốc nào dịch sách của Hàn Quốc ra tiếng nước ngoài và thứ hai là các dịch giả người nước ngoài đều ngại dịch từ tiếng Hàn vì tiếng Hàn khó dịch.

3. Ở Việt Nam thì sao? Chúng ta cũng bị y chang thế.

Chúng ta đang được đọc các tác phẩm nước ngoài nhận giải Nobel văn học bằng tiếng Việt, ví dụ như "Người ăn chay" của tác giả Han Kang do chị Hoàng Hải Vân dịch, nhưng chưa có tác phẩm tiếng Việt nào được nhận giải Nobel văn học. 

Có phải do chúng ta không có tác phẩm đủ chất lượng để nhận giải? --> Chắc không phải, ta có nhiều tác phẩm hay mà. 

Hay do không có ai dịch các tác phẩm ấy ra tiếng nước ngoài? --> Đúng rồi. Là không có ai dịch đó thôi. 

Có ai người Việt đủ trình để dịch chúng sang tiếng Anh, Pháp một cách nuột nà không? Hay chúng ta đang đợi một ai đó người Anh, Pháp, Mỹ, Đức học tiếng Việt rồi dịch tác phẩm văn học Việt Nam ra tiếng nước ngoài? 

Cái này thì mình không trả lời được. 

Nếu mà đúng thế và nếu mà ta cứ chỉ đợi thế thì 100 năm nữa vẫn không có tác phẩm văn học nào của Việt Nam lọt vào danh sách đề cử nhận giải chứ đừng nói là danh sách nhận giải 

(Ảnh: ngôn ngữ gốc của các tác phẩm được nhận giải Nobel văn học do Wikipedia thống kê)