Nụ Cười An Nhiên trong thơ Tâm

NỤ CƯỜI AN NHIÊN TRONG THƠ TÂM

(Bùi Thanh Huyền)

Tôi đã từng nghĩ, khi nào bớt việc, bớt bận bịu, con người ta sẽ có được cảm giác thanh thản an nhiên. 

Nhưng rồi không phải vậy. 

Tôi từng thấy nhiều người an nhàn mà lòng thì nặng trĩu, mà tâm trí thì vướng víu trong cái vòng không thể thoát ra. 

Tôi xếp những cuốn sách của  bạn bè mình lên giá sách. Tay ngừng lại ở những cuốn sách của Tâm. Chúng chiếm nguyên một kệ sách của tôi. Lần nào Tâm ra sách tôi cũng biết, cũng đọc, nhưng chưa bao giờ đếm. Hôm nay xếp lên kệ sách cuốn thứ 15 tôi thực sự kinh ngạc. Trong có bấy nhiêu thời gian ngắn ngủi mà em ấy cho ra đời từng ấy cuốn sách dày dặn. Ngồn ngộn câu chữ, đầy ắp nghĩ suy, mà kỳ lạ, đọc lên, thấy như đang trôi theo dòng nước biếc, như đang lang thang những miền phương thảo, có mây trắng trên đầu và cỏ mềm dưới chân. Có lẽ đây là một trong những điều kỳ diệu của thơ Tâm. Nó làm người ta nhẹ bước, nó làm nỗi buồn cũng đẹp, tha thiết, không đau, không muộn phiền, nó làm niềm vui  ấm êm như nắng, những nhớ nhung như những ngọn gió lẻ, thì thầm. Ấy là khi lòng ta An Nhiên. Tôi tự nghĩ cho mình: An Nhiên là một giá trị lớn mà Tâm và những trang viết của em mang tặng đời người. 

Thường thì phải tu luyện mới đạt được cảnh giới đó. Mà ở Tâm, hình như đó là căn cơ, là cái Duyên, Đấng Cao Xanh gieo vào em. Khi chưa biết thơ em, tôi đã biết nụ cười của em. Đó là nụ cười an nhiên. Nó tươi tắn như trái tim đang nở hoa, nó chân thành như tấc lòng đang mở. Nó tỏa sáng trên gương mặt em, mang đến biết bao mến yêu, tin cậy. 

Nụ cười An Nhiên ấy lấp lánh trong thơ Tâm: 

“Lại gặp mình trong một nét môi xinh

Hồn nhiên nở nụ cười ngày thơ trẻ 

Mặc giả tạm cứ ồn ào tô vẽ

Và chân thành đang thiện giải bao dung.” 

Đó là Tâm trong “Nắng tháng Tư”.

Thơ Tâm là liên tục một hành trình tìm mình, trở về mình, hòa mình vào thiên nhiên, vũ trụ. 

Trong thơ Tâm ta hay bắt gặp cái dáng Lặng Thinh. Đã trở thành một nét khắc họa, một tiếng vọng. 

Đây là một bức tranh:

“Em ngồi tĩnh lặng bên chiều 

Phiêu diêu vầng mây ngũ sắc

Tiếng thiền dặt dìu trong vắt

Tầng tầng cổ tích diên niên” (Bên chiều).

Tôi yêu nhạc Trịnh. Và ca khúc tôi thích nhất là “ Đóa hoa vô thường”, trong đó, một hình ảnh xúc động nhất với tôi là: 

“Bỗng tôi thấy em dưới chân cội nguồn

Tôi mời em về đêm gội mưa trăng

Em ngồi bốn bề thơm ngát hương trầm

Trong vườn mưa tạnh, tiếng nhạc hân hoan

Trăng vàng khai hội một đoá hoa quỳnh” 

Lời kể thực mà như ảo ảnh. Cái Có và cái Không, chập chờn trong nhau. Không gian như thực như mơ. Bao trùm lên tất cả là Thinh Lặng, trong hương trầm, trong mưa tạnh, trong ánh trăng, trong lặng lẽ khai mở…. 

Chất Thiền thấm đẫm, rung động khi tôi đọc những dòng thơ của Tâm, khi tôi hát lên những lời thơ của Trịnh Công Sơn. 

Đất trời, cảnh vật, hoa lá trong thơ Tâm thường hiện lên thân thương lặng lẽ, có xôn xao mà không ồn ào, có rạo rực nhưng không náo động. Mọi thứ như đã lắng vào trong, không có hình hài, chỉ vọng về một miền tâm trạng. 

“Gió như tan giữa chùng chình

Mưa như không giữa lặng thinh sắc màu” (Nói cùng sắc xuân)

Trong cái Lặng Thinh ấy ta nghe được hương sen lắng, cảm nhận hiển linh trong ngời ngợi sắc sen: 

“Ướp thơm mưa ngọc nắng ngà

Hương Sen lắng giữa hồn ta với đời 

Tinh hoa của đất của trời

Hiển linh trong sắc Sen ngời ngợi thơm” (Sen sớm)

Thơ Tâm là vậy, lặng thinh để nghe thấy, để nhìn thấy. Nghe bằng sự an yên trong lòng. 

Ta thường không gặp người trong thơ Tâm, nhưng ta biết người ở bên: 

“Em gọi nhớ! Gọi cho chiều bớt vắng 

Nghe tay mình ấm nắng giữa lòng mưa” (Với mưa)

Và bàn tay đang nắm ấm bàn tay, dù là không gian cách trở. 

Không một dáng hình, mà da diết một mối tình chờ đợi:

“Mùa qua, nắng cũng nhạt rồi 

Thực hư bóng gió bên trời vì ai” (Với gió)

Trong thinh không tịnh độ tiếng chuông chùa mà như gặp được người, dẫu chỉ thoáng bước chân. 

“Ngân nga tiếng chuông chùa

Mướt sắc huyền tịnh độ

Dặt dìu trên mái phố

Thoáng bước ai đang về.” (Nói với sắc màu)

Thơ Tâm nhìn, nghe, gặp… bằng lặng thinh, bằng an yên trong lòng.

Bởi vì, Tâm đã tìm được lối về, tìm được mình, quay vào bên trong, thẳm sâu bên trong. 

Đó là điều mơ ước của bao nhiêu người. Nhưng không phải ai cũng đắc đạo (đường). 

Thơ Tâm khẩn khoản một nguyện ước: quay trở về mình! 

“Một ngày

trốn nhân thế lao xao

Tôi được tặng một nụ cười rạng rỡ

Trong ánh mắt yêu thương trái tim tôi khai mở

Tôi nhớ về một nơi xa xăm...” (Đường về quê).

“Đêm mùa đông dâng hạo đãng ánh thiền

Anh an nhiên gói muộn phiền năm cũ

Em ngọc ngà nối gót hài thiên sứ

Tiễn cái lạnh cuối mùa 

theo giá rét tàn canh…” (Đêm mùa đông)

Thơ Tâm vừa có cái vô vi, vừa thấm sâu minh triết. Cái vô vi của thiện căn mà Tâm, Duyên may có được. Cái minh triết của trí tuệ, của một sức Hiểu lớn lao. Tâm hiểu cuộc đời, hiểu nhân tình thế thái, hiểu quy luật tự nhiên, hiểu cái Dịch, cái Vô thường của cuộc đời. Và Tâm hoà mình vào dòng chảy ấy, trở thành một phần của vũ trụ, của tự nhiên. Tâm từng nhìn thấy những hạt cát-phận người, từng tự vấn: 

“Hỏi trong muôn trạng vạn hình

Hạt nào còn vướng tấm tình thế gian

Hạt nào rạng rỡ Phật quang

Ngọc ngà tỏa ánh sen vàng chân như?

Hạt nào còn mãi vân du

Ba chìm bảy nổi ậm ừ niềm đau?” (Với cát)

Khi ngộ được vạn vật trên đời đều là Duyên, do Duyên (Tâm đã chủ biên xuất bản 2 cuốn sách: Duyên 1, Duyên 2, chẳng phải vô cớ mà có tên sách như thế), thì thơ tự nhủ: 

“Ừ thôi, mình cứ tùy duyên 

Hữu cầu vô đắc, tự nhiên mới thành

Vui thì rộn tiếng yến oanh 

Buồn thì lời cứ vắng tanh với lời” (Tạp cảm chiều). 

Tâm thấy rõ mình lắm. Dường như thấy mình cả trong kiếp trước, thấy mình trong những ngày sau. Thơ bộc bạch: 

“Ta từ lời thệ mà xanh

Từ trong tĩnh lặng mà thành chân như

Mặc cho mưa gió ậm ừ

Thiện lành vẫn đắc tâm từ, ý trong. (Tạp cảm chiều). 

“Ta thấy tinh hoa sau mỗi dặm trường

Vũ điệu hồi thiên trong veo nốt nhạc

Thơm ngát vầng mây, thênh thênh cánh Hạc

Sen với ta về… viên mãn… chốn huyền không (Với Sen). 

Có lẽ cái Hiểu lớn lao đó đã làm nên hạnh phúc cho Tâm. Hạnh phúc có ở bên trong, ươm mầm nảy lộc từ chính mình, không phụ thuộc vào bất cứ điều gì bên ngoài: nắng mưa, bão gió, thói đời đen bạc. Hạnh phúc khi biết hoà vào với vũ trụ bao la, xuôi theo dòng chảy. 

Tôi thật vui mừng khi Tâm đã có Đường Về, trong cuốn sách thứ 15 của mình. Chúc cho thơ em luôn là nụ cười an nhiên, mà bao nhiêu năm tháng qua đã là một nét riêng rất đỗi thân thương đối với chúng tôi, những Búp Trên Cành của Tâm. 

Khép lại những dòng viết của mình, tôi vẫn nghe thấy tiếng vọng, từ những bài thơ Tâm: 

“Tôi tìm tôi…

Tôi tìm lại được mình

Trải mưa nắng

vững niềm tin vào Gốc

Dẫu câu thơ chợt nhòa nước mắt

Lá cứ xanh cành

đã có đất viên dung!”

…”Tôi lắng nghe từ trong rất sâu

Tiếng thời gian lặng ngân trong đá

Tiếng nhựa sống trào dâng trên lá

Tiếng thơ xưa quấn quít khóm tử đằng.”