Tài năng sáng tạo

Trong lĩnh vực sáng tạo, tài năng văn học nghệ thuật mang đặc điểm hết sức đơn nhất. Bởi thế, vẫn là THỜI là ĐỜI ấy, nhưng nền văn học của dân tộc chúng ta không thể có một áng thơ nôm vô giá, hay một viên ngọc sáng truyện Kiều nếu không có một Nguyễn Du, một Hồ Xuân Hương trong giây phút thăng hoa, giữa cuộc đời với cái Tôi - Nghệ sỹ.

Ở Trung Quốc, thời Đường, những Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị... với hàng trăm thi sỹ danh tiếng đã làm nên nền thơ đồ sộ nhất thế giới. Lẽ ra, từ đỉnh cao này, rồi sau hàng nghìn năm lịch sử kiếm tìm, khi khoa học, xã hội, con người đã văn minh lớn vượt, nền văn chương của dân tộc ấy phải đạt tới tầm cao hơn chứ?

Nhưng sao vậy? Không gì khác, ở đây chính là những tháng năm thiếu vắng những tài năng đơn nhất. Với khoa học tự nhiên, ai đó tìm ra điện, lập tức ai đó lại đứng trên đỉnh cao này để đạt tới những đỉnh cao sáng tạo khác. Họ dựa vào điện để chế tạo ra ra-dio, television... hay những phát minh khoa học mới. Còn với văn học, hơn 200 năm qua, bao nhiêu bậc văn tài, có ai khi đọc xong trên ba nghìn câu Kiều của Nguyễn Du rồi đứng trên vai Cụ mà sáng tạo ra áng văn chương hơn kiệt tác Truyện Kiều cụ Nguyễn?

Ở tài năng văn học, công cuộc lao động, sáng tạo cũng giống như việc săn tìm, khai thác quặng. Những khoảnh khắc xuất thần tìm gặp cái lấp lánh của “quặng” cũng có những quy luật riêng. Có người tài năng phát sáng ở một thời tuổi trẻ. Có người, khi vốn sống, vốn chính trị, vốn hiểu biết, vốn nghề nghiệp đầy đủ, sâu sắc hơn nhưng trang viết chững lại, thậm chí tắc tị. Có ít người, khi ở độ tuổi cao lại bắt gặp “vỉa quặng” chói sáng.

Quy luật văn chương là quy luật của tình cảm. Người nghệ sỹ với tài năng thiên bẩm là yếu tố thứ nhất. Song, bước đi dài xa với tầm cao rộng có được đều được kết tinh từ rất nhiều tri thức bồi đắp. Kiến thức từ sức thấm qua các trang sách cổ kim đông tây với hiện thực đời sống qua lao động, trải nghiệm, hai dòng sông này nhập hòa làm nên sức chảy cho chân trời băng vượt.

Giá trị mỗi trang viết của người nghệ sỹ sáng tạo có từ hai phía. Hai điều kiện: Tài năng đơn nhất và cơ sở xã hội ươm gieo. Nó giống như hạt thóc và cánh đồng phù sa hẹn vào vụ gặt.

Kim Chuông