Chiều rồi trên cánh đồng xa Mẹ còn mải gặt, sương pha trắng đồng Thân lúa gày nặng trĩu bông Như lưng còng mẹ in trong ráng chiều Cơm tôi ăn vị đậm nhiều Thấm mồ hôi mẹ bao nhiêu tháng ngày...

Đó là một tác phẩm văn học lạ kỳ và trong trẻo của ngài quý tộc Pháp họ Đờ, Antoine de Saint-Exupéry. Tôi đọc nó lần đầu khi chưa đầy chục tuổi, không còn nhớ bản dịch của ai. Chỉ còn nguyên những cảm giác say mê và cuốn hút, trong cả những giấc mơ của nó....

Đã bao lần chúng con tìm cha Nhưng tìm mãi mà con chưa tìm được. Con khát khao, mẹ ngày đêm mong ước. Cha trở về quê mẹ yêu thương. Chúng con đâu có ngại những chặng đường. Dù xa xôi, con vẫn tìm đến được....

Con về thăm mẹ, chiều cuối xuân Tiết thanh minh, nhiều mây, nhạt nắng Mẹ hiện về trong mờ ảo khói hương Vẫn sắc áo nâu, miệng nhai trầu, môi thắm đỏ Nét mặt rạng ngời, với nụ cười tươi....

Chỉ đến khi mẹ mãi mãi ra đi... Con mới hiểu hết tình yêu của mẹ Con nghĩ mình đủ khôn, từng đi ra nơi chân trời góc bể Chút công danh để thấy mình không nhỏ bé trước cuộc đời....

Năm 1985, tôi phơi phới yêu đời và đầy khao khát trong ngần của tuổi 20. Thi tốt nghiệp xong, thây Trân Chấn Quyên hiệu trưởng và thầy Tạ Sĩ Lục - Trưởng phòng tổ chức của trường CĐSP Sông Bé gọi tôi lên Văn phòng đế trả lời về việc tôi có đồng ý ở lại làm cán bộ giảng dạy ở trường không, vẫn biết......

Thầy tôi - là Cha tôi đó! Là “Bố”- như mọi người thường gọi bây giờ. Anh chị em tôi trong kí ức tuổi thơ của mình đã quen với những lời gọi “Thầy-Bu”. Có quê kiểng lắm không? Có lạc hậu, xưa cũ không? Với ai, thế nào, tôi không rõ, nhưng chúng tôi đã lớn lên, gắn bó với ngôn từ bình dị ấy quen rồi....

Một mùa xuân nữa lại sắp về. Những ngày cuối năm này, công việc bận mải hơn và lòng người cũng bồi hồi nao nức nhiều hơn. Với một người xa quê đã lâu như tôi, cứ mỗi độ cuối năm, lòng lại bâng khuâng nhớ quê, nhớ về ký ức xa xưa đầm ấm ngọt ngào bên cha mẹ, họ hàng thân thuộc dù khi ấy, cuộc sống......

Giống như một con cá, làng Mả Cá của tôi lọt thỏm giữa đồng chiêm trũng. Tháng bảy, tháng tám nước đã mênh mông bốn phía. Chỗ nào cũng chỉ thấy nước. Từ Mả Cá muốn xuống Vượt Mới, lên Rin hoặc sang Bến Đò, Chùa Cả phải đi trên những con đường bé tí tẹo, đầy cỏ may, không đủ lối cho hai con trâu......

Mẹ là con thứ hai trong gia đình, trên mẹ có bác trai dưới mẹ là dì út. Bác và dì được đi học sau này đều làm giáo viên, còn mẹ chỉ được học biết đọc biết viết rồi phải ở nhà giúp bà ngoại. Nhà ông bà ngoại là trung nông nhưng ông ngoại mất sớm....

Ở một khu rừng nọ cây cối tốt tươi, hoa thơm trái ngọt đầy ắp, suối ngọt trong veo róc rách chảy qua những khe đá. Dưới đất muông thú nô đùa chạy nhảy lượm những hạt dẻ ngọt bùi, hái những cây nấm nhỏ xinh xinh....