Chiều 23/7/2016, từ Phước Long, Bình Phước, tôi tìm về Sài Gòn thăm chú Nguyễn Khoa Đăng, một nhà thơ, nhà văn, nhà biên kịch và còn là nhà luật gia nổi tiếng nữa. Ông là gười thầy ân cần, đặc biệt của tôi ngay từ thuở thiếu thời....

Ở làng quê, những câu chuyện mọc lên như hoa dại. Chúng bình dị, mộc mạc, hồn nhiên mọc lên ở khắp nơi: bên hàng rào, viền quanh bờ giếng, dọc vệ đường đi, sát mép những cánh đồng lúa mì, lúa mạch. Không có ai tỉa tót, chăm bẵm chúng. Vậy mà chúng vẫn ngào ngạt hương và thắm sắc màu....

Với “tự thức”, nơi “Nơi Quán trọ - Miền sương khói đời người” là gì? Đấy phải chăng, là cõi “vô biên độ” khói sương? Là cả một đại giác mà ta “ngộ” ra cái sân si, ái ố, dục ...? Là tất cả những bóng hình cuộc đời với bao nhiêu dáng vẻ mịt mùng mà ta đang bước đi, đang gặp, đang thấm trải, đang vật......

Và cứ thế, cứ thế, tôi lớn lên sau chiếc yên xe đạp của thầy tôi mỗi tháng ngày. Con ngựa già mang tên “thiếu nhi” cứ nhẫn nại, miệt mài tiến lên, đưa tôi gần hơn cái đích cần đến thì tấm lưng gầy của cha tôi càng cong xuống gần chiếc ghi đông xe đạp. Một Tuổi Thơ Văn ngọt ngào, lấp lánh niềm vui......

Mình mạng thuỷ, hợp với cây hoa, thuỷ dưỡng mộc mà. Sau niềm đam mê văn chương thì cây trái, hoa lá khiến mình yêu thích vô cùng. Những lúc mệt mỏi, gặp khó khăn, có chuyện đau buồn, tâm trạng mệt mỏi bức xúc là mình ra ngắm cây hoa, bắt sâu, nhổ cỏ tưới nước cho cây. Vừa làm mình vừa thầm thì như......

Trầu là một phần quan trọng trong văn hóa quan họ. Mỗi khi đi chơi, người quan họ bao giờ cũng mang theo cơi trầu làm lễ nghĩa. Với người quan họ, trầu không phải là món ăn, mà nó là biểu trưng của tấm lòng của người đi chơi. Trầu được nâng niu, sửa soạn, trân trọng, khuyên mời như là một thủ tục......

Nhắc đến Đồng Tháp Mười, người ta thường nghĩ ngay đến loài hoa gần như là biểu tượng, là nét đặc trưng của vùng đất này: Hoa Sen. Có lẽ, không nơi nào dễ dàng bắt gặp được hoa sen như ở đây. Cây sen mọc trong ao, hồ, trong ruộng lúa hay cặp những bờ kênh, cứ nơi nào có nước lấp xấp là sen......

Nhìn sâu vào nhân thế, thời thế, nhưng Văn Giá không đưa người đọc đến với những cảm xúc bi lụy mà ngòi bút của anh luôn hướng về sự sống. Ý thức về thời gian gắn với cái đẹp, khát vọng hướng tới cái đẹp đã đem đến cho anh một cái nhìn thật nhân văn về thân phận con người: Từ Sơn sen, Hạt gạo, Bé......

Tập thơ gợi nhớ những kỉ niệm thời ấu thơ nghe mẹ hát: “Trong đầm gì đẹp bằng sen/Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng…”. Sen mọc trong bùn, sống trong nước, vươn lên dưới ánh mặt trời để nở hoa, kết hạt. Sen là biểu tượng của sự tự thích nghi và vươn lên trong mọi hoàn cảnh. “Diệu khúc Sen” cũng......

... Tôi từ Vô Minh, đọc thơ Trần Huyền Tâm để tìm Minh Triết, Trí Huệ cho bản thân mình. Tôi đã đọc thơ của nàng một cách có chủ đích và với một ý chí rõ ràng như thế, cứ ngỡ sẽ rạch ròi, minh bạch được, nhưng đọc rồi, tôi bị rơi vào bẫy tình của nàng ấy....

Nushu là một hệ chữ viết tượng thanh âm tiết, do phái nữ sáng tạo ra, được bảo mật và chỉ dành riêng cho họ. Với những nét chữ uốn lượn lịch lãm và độc đáo, ngôn ngữ bí mật Nushu này đã giúp cho không biết bao nhiêu thế hệ người Dao ở Trung Quốc và các nước lân cận có thể trao đổi thông tin với nhau......

Tôi biết Hà Trí Dũng từ những năm 70 của thế kỷ trước anh là họa sĩ vẽ bìa, minh họa sách,tạp chí và làm công tác phong trào mỹ thuật ở Hội Văn học nghệ thuật Thái Bình. Sinh năm Giáp Ngọ (1954), cầm tinh con ngựa,anh hài hước: kiếp ngựa kéo xe, cho người cưỡi, cũng được thờ nhưng chỉ ở cổng đền......

Quê hương Hà Trí Dũng thuộc Phủ Thần Khê xưa nổi tiếng với câu ca: ”Đã là con mẹ con cha / thì sinh ở đất Diên Hà,Thần Khê”, nằm trong trấn Sơn Nam hạ là vùng đất cổ địa linh nhân kiệt - nơi đặt lăng mộ các Vua nhà Trần cùng nhiều đền chùa lăng tẩm cổ kính, bày đặt nhiều tượng cổ có cả voi đá ngựa......

Mấy người biết xem tướng bảo rằng cha tôi có tướng tốt, mũi sư tử, tai to, nếu được học hành có thể làm quan. Mẹ kể ông tham gia du kích rất mưu trí, dũng cảm. Hòa bình lập lại ông được cử đi tiếp quản Hải Phòng nhưng rồi do trình độ thấp, ông ở lại làng làm cán bộ xã. Những năm máy bay Mỹ bắn phá......

Trong bộn bề những bận rộn của công việc thường ngày, chúng tôi vẫn tranh thủ tụ họp, có thể bất kỳ lúc nào vào khoảng thời gian xen kẹt, giữa những con người vốn cùng niềm đam mê “viết lách” khi còn ở lứa tuổi từ cái thủa “Búp trên cành” tại Hội Văn học Nghệ thuật Thái Bình....

Vẫn chỉn chu gợi đến đôi bàn tay ân cần, tần tảo. Có thể không được sắp đặt theo chủ đề, phong cách, như những món ăn chuẩn ở các nhà hàng sành điệu, nhưng nó gợi đến cả một góc vườn của bà, của mẹ....

Ở một khu rừng nọ cây cối tốt tươi, hoa thơm trái ngọt đầy ắp, suối ngọt trong veo róc rách chảy qua những khe đá. Dưới đất muông thú nô đùa chạy nhảy lượm những hạt dẻ ngọt bùi, hái những cây nấm nhỏ xinh xinh....