Văn nhất tri thập

Thứ năm - 14/09/2023 15:37

VĂN NHẤT TRI THẬP

(Dương Chính Chức)

Văn nhất tri thập (tiếng Hàn: 문일지십 tiếng Hán 聞一知十 - văn nhất tri thập). Ở đây, văn - nghe, nhất - một, tri - biết, thập mười.

Câu này ý nói nghe một biết mười (하나를 들으면 열을 안다), ý khen người thông tuệ.

Đây là câu trong Luận ngữ. Chuyện là, có lần, Khổng Tử hỏi Tử Cống: Ngươi so với Nhan Hồi, ai hơn ai?

Tử Cống bảo: con không bằng Nhan Hồi. Nhan hồi nghe một ngộ mười, con thì lại chỉ nghe một biết hai.

* Khổng Tử có hai học trò là Nhan Hồi và Tử Cống. Tử Cống giỏi ăn nói, cuộc sống sung túc, Nhan Hồi dày đức hạnh, nhưng nghèo và bệnh tật. Cả hai đều là trò yêu của Khổng Tử. Khổng Tử tâm đắc Nhan Hồi hơn, định chọn Nhan Hồi là người kế thừa. Tuy vậy, Nhan Hồi vì nghèo và bệnh nên chết sớm. Khi nghe tin Nhan Hồi chết, Khổng Tử ngửa mặt than: Trời phụ ta.

Tiếng Việt có câu gần y hệt thế là "học một biết mười", khác mỗi "nghe" và "học". Chúng ta có thể hiểu ý của các Cụ xưa khuyên là đừng chỉ là nghe xuông, mỗi lần nghe phải rút ra cái gì đó mà học.

Các bài viết liên quan:

• Thủy ngư chi giao kim thạch chi giao
• Độc thư tam đáo
• Phần thư khanh nho
• Nguyệt ấn thiên giang
• Thủy chi thất thiện
• Thủy hữu thất đức
• Vừa phải

Những tác phẩm cũ hơn:

• Vinh khô thịnh suy
• Ám trung mô sách
• Mục bất nhẫn kiến
• Lạc hoa lưu thủy
• Tiên kiến chi minh
• Bạt bản tắc nguyên
• Thủ chu đãi thố

Những tác phẩm mới hơn:

• Đạo thính đồ thuyết
• Điềm tĩnh (Thái nhiên tự nhược)
• Khấp trảm mã túc
• Mã nhĩ đông phong
• Tự nghiệp tự đắc
• Phụ họa lôi đồng
• Rằm tháng Giêng