Quyển thổ trùng lai

Thứ năm - 16/07/2020 14:24

 
(Ảnh: Trần Bảo Toàn)
 

Thành ngữ tiếng Hàn, Hán: 권토중래(捲土重來 - quyển thổ trùng lai). Ở đây, quyển - cuốn trôi, thổ - đất, trùng - lặp lại, lai - đến.

Câu này có nghĩa là cuốn theo đất mà đến lại lần nữa (흙먼지를 일으키면서 다시 돌아온다).

Cuối đời Tần, Hạng Vũ lập đội quân ban đầu chỉ có 8000 người là gia nhân, gọi là "Giang đông tử đệ). Sau 5 năm trời, đội quân ấy phát triển thành một quân đội đông đảo. Hạng Vũ phá Tần, tự lập làm Sở Bá Vương.

Về sau, trong cuộc chiến tranh bá đồ vương cùng tay vô lại Lưu Bang, Hạng Vũ dần thất thế. Trận đánh cuối cùng ở Cai Hạ, Vũ toàn quân tan vỡ, chỉ một mình chạy đến Ô Giang. 

Có người chèo thuyền đến đón Hạng Vũ, nói rằng: “Từ Trường Giang về đông, đất tuy hẹp nhưng cũng được nghìn dặm, có thể xưng vương. Mời Ngài qua sông rồi tính đường khôi phục”. Hạng Vũ nói: “Trước kia tám nghìn con em Giang Đông theo ta về tây, nay chẳng còn người nào sống sót. Nay dù người Giang Đông có thương ta mà cho ta làm vương, thì ta cũng chẳng mặt mũi nào nhìn họ. Dù cho dân chúng không nói gì, nhưng lòng ta sao tránh khỏi hổ thẹn”. Nói rồi rút gươm tự vẫn ở bến sông.

Sau này, Đỗ Mục đi qua Ô Giang, cảm khái trước thất bại của một Hạng Vũ và tám nghìn tinh binh Giang Đông kiêu dũng, ông đề thơ trên tường ngôi miếu thờ Hạng Vũ:

“Thắng bại binh gia sự bất kỳ

Bao tu nhẫn sỉ thị nam nhi

Giang đông tử đệ đa tài tuấn

Quyển thổ trùng lai vị khả tri”.

Ý là con em đất Giang Đông nhiều người tài giỏi, cuốn đất mà quay lại đánh thì chưa biết kết cục thế nào. Từ câu thơ của Đỗ Mục vịnh Hạng Vũ, người sau rút ra thành ngữ “Quyển thổ trùng lai” để nói về trường hợp sau khi thất bại lại khôi phục được cơ nghiệp, hoặc lại thành công.

Cụ Tú Xương nổi tiếng học tài nhưng thi toàn trượt. Năm ấy cụ lại “danh lạc Tôn Sơn”, cụ làm bài phú than thân trách phận, trong đó có hai câu:

Nghĩ đến chữ “lương nhân đắc ý” thêm nỗi thẹn thùng.

Ngẫm đến câu “quyển thổ trùng lai” nói ra ngập ngọng”.

Dương Chính Chức

Các bài viết liên quan:

• Độc thư tam đáo
• Độc tiếu
• Thủy ngư chi giao kim thạch chi giao
• Phần thư khanh nho
• Thủy hữu thất đức
• Nguyệt ấn thiên giang
• Thủy chi thất thiện

Những tác phẩm cũ hơn:

• Khoái đao loạn ma
• Yên cảm sinh tâm
• Mục bất thức đinh
• Vô vị đồ thực
• Độc dã thanh thanh
• Khắc kỷ phục lễ
• Diệt tư phụng công

Những tác phẩm mới hơn:

• Chuyển họa vi phúc
• Sự thân dĩ hiếu - Ngày cha mẹ
• Tâm thuật khứ phúc
• Khang cù yên nguyệt
• Ăn quả đúng cách
• Tiền nhân vị đạp
• Tìm hiểu thành ngữ: Khuyến thiện trừng ác