Hàng xóm thực sự, đầu tiên tại Hà Nội

Thứ ba - 23/09/2025 08:50

(Ảnh: Nhà văn Nhóm Búp Đào Thanh Bình)

HÀNG XÓM THỰC SỰ, ĐẦU TIÊN TẠI HÀ NỘI

(Người kể chuyện: Thanh Bình)

Nếu không có ngôi nhà thực sự ở Hà Nội, bạn đừng mong có một hàng xóm thực sự. Đó là những gì nó nhận thấy trong ba năm phiêu dạt đến chục lần chuyển nhà, làm khách trọ của Phường Quan Hoa, Dịch Vọng, Nghĩa Tân (quận Cầu Giấy cũ) của khu tập thể gần đường Phạm Ngọc Thạch (quận Đống Đa cũ) rồi Phường Quan Nhân & Cầu Cống Mọc, Nhân Chính, (Thanh Xuân cũ), trước khi có nửa căn hộ ở Khu tập thể ở Bùi Ngọc Dương.

Chị đến, tình cờ, mang đến cho nó giấc mơ có một ngôi nhà của mình tại Hà Nội. Năm 1998, với học viên cao học năm cuối – công chức mới & quèn của Bộ GD&ĐT, lương tháng 400 ngàn đồng vừa đủ tiền thuê nhà, không một đồng vốn dắt lưng, nói chuyện mua nhà giống chuyện mơ hão.

Chị tên Kim, giáo viên giỏi Văn của Tỉnh Thái Bình, là vợ thầy Hoan Hiệu trưởng Trường THPT Quỳnh Côi – từng là người bạn lớn nó trân quý và khá thân thiết. Chị chủ động tìm đến kết thân với nó. Nó cũng thuận theo, ở nơi đất khách thêm bạn bè, chị em là quý lắm. Chị lên học cao học, có con đang học đại học, anh chị có điều kiện nên chị quyết tâm mua nhà, có chỗ ăn ở ổn định. Gọi là có điều kiện, nhưng hai vợ chồng thuần nhà giáo, chị cũng chỉ đủ tiền mua ½ căn hộ, và nó chính là một gợi ý phù hợp. Phù hợp là như chị nghĩ thôi, còn với nó, ngay lúc đó, đến ½ căn hộ cũng chả dám mơ. Chính chị đã thuyết phục nó, còn xúi nó vay tiền, bảo cứ vay đi, thiếu, chị cho vay mấy triệu.

Ngồi với chị nó từ chối, nhưng về đến nhà, nghĩ cảnh lương tháng nào cũng chui tuột vào tiền nhà, tiền dạy thêm chỉ đủ cầm cự, vì lúc đó đã về Bộ, không đi dạy các trường dân lập được nữa. Mặt khác, mỗi ngày, hai mẹ con, nó và cu lớn, cũng di chuyển từ Nghĩa Tân qua trường Nguyễn Trường Tộ (ở Kim Liên) rồi đến Bộ (ở Đại Cồ Việt), lượt đi, lượt về mất cả mấy tiếng với tắc wngf và bụi bặm, không phải là giải pháp lâu bền được (Trước đó bố bọn trẻ, chắc không nỡ để mấy con quá nheo nhóc nên đã đón hai bạn sinh đôi về nuôi. Nó xót lắm, mỗi lần thăm con trở về, nghe tiếng hai đứa trẻ xé lòng, nhưng đành chọn buông tay bởi đó là cách tốt nhất để hai con được yên ổn, ăn học).

Mỗi lần chở thằng bé, chiếc Magic cũ như con lợn sề già nua, nó luôn nhớ nỗi sợ hãi mà thằng bé đã trải qua, có lẽ là vào lần đầu nó chở thằng bé đi học đường xa. Ở Thái Bình, thành phố thưa thớt, thong dong, thằng bé chưa từng thấy cảnh đông người. Thời gian đầu lên Hà Nội, ở Nghĩa Tân, trường gần nhà, nó thường dắt con đi bộ đến trường. Mẹ con có đi đâu cũng quanh quẩn, hiếm khi chở xe máy đường xa (vì cả ba con không đi xe máy được), và nếu có đi đâu thì luôn có các chị hoặc dì ngồi ôm phía sau. Hôm đó, lần đầu tiên nó chở thằng bé một mình. Nó không nhớ chính xác là hôm nào, dịp nào, nhưng nó nhớ rất rõ, qua Cầu Giấy lên đường Kim Mã, thằng bé đã ôm ghì nó từ đằng sau:

- Mẹ ơi, về thôi, con sợ lắm, sao đường đông thế?

- Con nhắm mắt lại đi, ôm chặt mẹ, không sợ!

Nó hướng dẫn con, dùng tay trái đập đập, ấp nhẹ vào hai tay thằng bé rồi giữ yên cho thằng bé bình tĩnh, nhưng đi được một đoạn thì phanh gấp, cái xe chao đảo, thằng bé lệch sang một bên, tự mình xốc lại, toài lên ôm chặt mẹ, hai chân ngắn ngủi như càng ngắn hơn khi cố ôm chặt vào bụng xe Magic to phè phè:

- Mẹ ơi, về đi!

- Ừ! Vậy con ôm chặt mẹ, nhắm mắt lại, mẹ không nắm tay con nữa nhé, vì mẹ phải cầm lái, nếu phanh gấp hai mẹ con sẽ ngã. Con làm được không?

- Được, mẹ về đi.

Hôm đó nó thật sự đã phải vòng xe ngược từ Kim Mã về Cầu Giấy. Khi đường không còn đông nữa, nó vỗ vỗ tay thằng bé:

- Đường gần hết người rồi. Con mở mắt ra đi. Sắp đến nhà rồi.

- Con mở mắt rồi mà. Con nhìn đường lâu rồi – Thằng bé nói vẻ rất cố gắng với một chút tự hào.

Tối hôm đó, nó đã phải nói chuyện với thằng bé về con đường đi học, về việc mọi người đều phải đi làm, đi học cũng giống như mẹ con mình nên đường sẽ đông. Họ cũng như mình… đi cùng nhau, không có gì phải sợ. Con là cậu bé dũng cảm, con dũng cảm để hỗ trợ mẹ vì mẹ là phụ nữ. Bây giờ nghĩ lại, nó nói chuyện với con nhưng có lẽ cũng là để tự trấn an mình.

Nghĩ rồi nó điện thoại về cho Ba Mẹ:

- Chị bạn con rủ mua chung một căn hộ khoảng 40m2 (cả công trình phụ), tầng 5, ở gần Bộ, Ba ạ.

- Ừ, nhưng con lấy tiền đâu mà mua? – Ba nó hỏi. Ở nhà nó, Ba lúc nào cũng ngồi ở chỗ bàn nước, nơi có cái điện thoại bàn, nên Ba bao giờ cũng là người nghe điện thoại.

- Con điện thoại hỏi, Ba Mẹ và các chị có thể gom cho con mượn được chút nào  không?

- Con cần bao nhiêu?

- Nửa căn hộ là 40 triệu. Con chả có đồng nào. Mấy năm nay đi học, nuôi con, mua xe, sắm bàn ghế, và… xin việc… con chẳng tích lũy được gì.

- Vậy thì làm thế nào! Ba Mẹ cũng chỉ có lương hưu. Con còn vay được ai nữa không?

- Con đi học mấy năm rồi, anh chị em trường cũ không còn đủ thân, vả lại họ cũng nghèo. Cơ quan mới chưa có bạn, mà vay cũng mang tiếng. Con hỏi nhà mình trước rồi hỏi bạn cao học và mấy anh em khác.

- Thôi con ạ! Khắc phục thêm 1-2 năm nữa rồi cả nhà cùng tiết kiệm, chứ ngay bây giờ thì khó lắm.

Nó chả nghĩ ra ai thì cứ điện thoại cho Ba Mẹ thôi, chứ nó biết, trước khi nó đi Hà Nội Ba Mẹ đã dốc toàn bộ tiết kiệm một đời cộng với tiền bán một phần đất, xây được căn nhà ba gian và trang trải tiền nuôi 4 đứa em ăn học (2 đứa học chuyên nghiệp; 2 đứa còn cấp 3), toàn tuổi ăn, tuổi tiêu, lương hưu ít ỏi vẫn phải phụ nó mấy năm nay thì làm gì có.

Nó quay sang bàn với Thầy. Thầy bảo:

- Thế có bao nhiêu rồi?

- 2 triệu ạ! – Nó nói đại, kiểu cứ nói rồi tính chứ lấy đâu ra 2 triệu. Có hai triệu thì mấy tháng trước mua bộ Sofa đã 1.8 triệu rồi.

- Thế à? Để tính xem vay ai, vay mỗi người một ít chứ vay cả vào một người, không ai có. Có người ta cũng không cho vay đâu, vì người ta phải nhìn thấy khả năng mình trả nợ. Để Thầy đứng ra cùng vay cho - Ý của Thầy giống như cách ta hiểu “tín chấp” bây giờ ấy.

- Em có tham gia viết sách “Hướng dẫn cảm thụ văn chương dành cho học sinh lớp 6,7,8,9” với Anh H (tạp chí Hoa học trò) thầy ạ, anh bảo phát hành có tiền sẽ có nhuận bút để em hỏi xem ứng trước được không?

- Tốt! Món đấy mà được là kha khá đấy. Viết mấy cuốn?

- Dạ! 4 cuốn nhưng viết chung, mỗi cuốn em viết có hai ba bài thôi ạ. Tháng trước em có cùng anh ấy đi giới thiệu sách với Sở Quảng Ninh và Sở Nghệ An ạ.

- Họ mua nhiều không?

- Nghệ An thì em không biết nhưng Quảng Ninh lấy 2000 cuốn ạ.

- Ừ, thế cứ hỏi đi.

Rồi thầy lên danh sách, chủ yếu bạn thầy nhưng biết nó, vài người đang làm việc cùng ở Bộ. Nó cũng lên danh sách mấy anh em bạn bè cũ, mới của Vợ Chồng khi chưa ly hôn và dĩ nhiên đặt nhiều hy vọng vào chỗ anh H ở NXBGD người anh đã và đang tạo điều kiện cho nó viết sách cùng và cùng đi bán sách nữa. Danh sách cả Thầy và Trò gần 20 người. Người cho vay ít nhất là 500 ngàn, người cho vay nhiều nhất là 2 triệu. Chị gái nó nghe tin em muốn mua nhà liền chơi họ và xin lĩnh họ trước. Họ 10 chị em, mỗi chị em 200 ngàn/tháng, cũng được 2 triệu. Vay các ngả, cả tiền, tiền quy ra vàng và vàng, vì có Thầy đứng ra bảo lãnh nên cũng được 37 triệu. Chị Kim bảo, chị cho vay 5 triệu, dư một tí thì chị em ngăn chia tách cải tạo công trình phụ, thiếu chút thì anh chị bù. 

Lần vay nợ này, nó ấn tượng nhất là cuộc gặp của nó với anh H. Sau khi nó chia sẻ mục tiêu mua nửa căn hộ, anh bảo:

- Mua nửa căn hộ làm gì, phức tạp, mà chật chội. Cứ bám Bộ, xin Bộ là có nhà ở. Mua làm gì, ai đi mua nhà mà vay 100% như thế.

- Thầy S giúp em vay gần đủ rồi ạ, em chỉ còn thiếu chút thôi. Anh giúp em. Chắc chắn em trả được. Em chỉ khó khăn giai đoạn này vì mới về Bộ chưa sắp xếp được công việc làm thêm phù hợp ạ.

- Cần bao nhiêu? Cứ gặp là hỏi vay tiền, chán kinh

Nó sững người. Đây là lần đầu tiên nó ngỏ ý vay tiền anh. Nó giận lắm, nhưng dù sao anh vẫn đang cầm tiền nhuận bút của nó mà. Nó nghĩ rồi nhẫn nại:

- Dạ! Em lên Hà Nội ba năm nay rất khó khăn, đi học hay xin việc cũng không dễ dàng gì, nhưng may được các thầy cô và các chú ở Bộ thương nên hiện tại em không nợ tiền bạc ai. Đây là lần hiếm hoi trong đời em vay mượn…

- Thôi được rồi, 2 triệu được không?

- Dạ! Nhiều quá ạ! Em cảm ơn Anh, không có 2 triệu của Anh là em không mua  được nhà đâu ạ. Dứt khoát em sẽ trả được ạ

- Trả được hả? Anh đợi.

Nó cay đắng lắm. Nhưng ngay lúc này nó phải đặt sĩ diện xuống. Nó chắc chắn người đầu tiên nó trả nợ sẽ là anh. Sau một thời gian, chỉ khoảng hơn 1 năm rồi 2 năm sau, thương hiệu chuyên môn, uy tín của nó lên cao. Bên cạnh lãnh đạo, tiếng nói của nó, chỉ cần trung thực chân thành thôi cũng đã giúp được khối người. Anh H cũng có ngày lê la phòng nó, nhờ cậy, nhờ cậy cho mình ở NXB rồi nhờ cậy nghe ngóng cho anh em đồng hao của anh ở Vụ KHTC. Nó cũng bắt đầu có lộc. Mỗi lần họp hành, đi công tác địa phương có tiền công tác phí, tiền phong bì quà cáp (chuyên viên thì lèng phèng 50-100 -200 ngàn thôi) nhưng với cái đứa nghèo rớt mồng tơi, nợ như chúa chổm còn đang gia sư kiếm tiền thì đó là những khoản thu đáng nhớ. Nó hai ba lần trả nợ, anh H đều lấy uy đàn anh, mắng nó, không nhận. Nó phải đợi đến 2004, nhân một lần nhờ anh xin giấy phép xuất bản tập sách ở một NXB khác, mới đưa được cho anh cái phong bì 3tr, rồi mấy hôm sau mới gọi lại:

- A lô! Anh ạ!

- Ừ, làm gì gấp thế, vừa mới gặp hôm kia…Để anh điện cho Tổng Biên tập bên đó nhé!

- Dạ, sếp em nhận được giấy phép rồi ạ! Em cảm ơn Anh.

Nó biết anh không làm gì cả vì khi nó đưa anh 3 triệu thì tập sách đã được thẩm định rồi đã chuyển in. Nó chỉ kiếm cớ trả nợ anh thôi. Trả cả gốc và lãi. Nhẹ lòng lắm. Sau này anh không ở NXBGD nữa. Anh chuyển NXB khác, rồi cứ thế xa dần. Bao năm nay nó cũng không biết anh còn hay mất, hay có khỏe không và sống ở đâu. Nhiều cuộc họp đồng hương với hội văn chương, giáo dục Thái Bình, nhưng nó với anh, cứ như hết duyên không có cơ hội gặp lại.

Trở lại câu chuyện với Chị Kim. Nó đã có ½ căn hộ, như thế, nhờ chị.

Cũng vì thế, chị trở thành hàng xóm của nó. Chị ở phòng 15m2 và chỉ lấy đúng nhà vệ sinh 3m. Nó ở căn 12m2 + gian bếp 3m; lối đi chung 3m, nhà nó ở trong cùng, cũng coi như lợi thế không bị đi qua cửa. Chị ở với con trai, có thêm hai cháu gái sinh đôi học cùng trường, thường xuyên qua học cùng rồi ở lại. Trong này, nó với con trai + mẹ con cô em gái. Công tơ điện riêng, nước chia đôi. Chị ôn hòa, khéo léo. Ở nhà mới, dù nhỏ nhưng vô cùng hạnh phúc. Nó chưa vội trả nợ chị. Nó gom tiền nhờ anh trai của chồng cũ làm cho gian chòi phía ban công; đồng thời sửa lại đường cống thoát nước tạo độ nghiêng cho nước chảy ra ngoài. Hồi làm gian chuồng cọp, anh nó phải dỡ tung nền nhà, đặt sắt 6, sắt 8, sắt 10 tùy vị trí, từ nền nhà trong ra ngoài ban công, trong nền 2 phần, ban công 1 phần. Anh bảo phải như vậy mới an toàn, không, là sẽ rơi gãy ngay. Thêm được gian 4-5 m, nó đặt tủ quần áo và bàn học cho con trai, cũng thêm góc để chăn ga gối khi hết mùa lạnh. Nó luôn nhớ lời anh dặn, không được kê giường hay để đồ nặng. Hồi làm gian chuồng cọp, quản lý xây dựng phường đến hỏi và bắt dỡ mấy lần, toàn là chị đứng ra tiếp hộ, chị khéo léo, rồi cũng qua. Vì làm thêm gian chuồng cọp và sửa đường thoát nước, nó nợ chị khá lâu, cho đến khi, có lẽ chị tưởng nó quên, chị vay lại nó, còn nhiều hơn cả số chị cho nó nợ. Chị em nó cứ thế nương tựa và nương theo thời cuộc. Chị học xong cao học về quê dạy ở trường chuyên. Nó ở lại đó vài năm, đến năm 2000 tự nhiên nhà đất tăng xông, nửa căn hộ của nó, mấy tháng trước rao 150 triệu không đắt, 3 -4 tháng sau có người trả 180 rồi 185 triệu, nó chưa kịp bán, thêm 2-3 tháng nữa bán được 285 triệu. Nửa căn của nó bán được, bán cho cháu gái làm ở Bộ Công an. Nửa căn của chị thì cứ thế… nghe nói, mấy năm trước, gia đình ở đầu hồi phía bên kia cầu thang đã thâu tóm cả 2 cái nửa gian bên nó, làm chủ cả tầng 5, nhà B8, Bùi Ngọc Dương rồi.

Ở Hà Nội, sau hơn 2 năm, phải đến khi ở cùng chị, nó mới có cảm giác về một người hàng xóm đúng nghĩa. Chị em đi về có thể ghé nhau buôn chuyện, có bữa lòng ngon hay bát canh cua ngọt chị đều múc phần hoặc đợi nó về, hai nhà chung mâm rôm rả. Mỗi sinh nhật của các thành viên hai nhà, đều là dịp để cùng ăn, cùng hát, cùng thổi nến và buôn chuyện xuyên đêm. Bức tranh hoa hồng cháu gái bạn con chị vẽ tặng cho cháu Hạnh nhân dịp sinh nhật, còn theo nó về nhà Cầu Giấy mấy chục năm, treo ngay ở bức tường chiếu nghỉ tầng 3, trông vào phòng con trai. Bây giờ hai chị em, người Thái Bình, người Hà Nội, lâu lâu comment hay thả tim zalo thôi, vì chị không chơi facebook, cũng ít khi alo, nhưng tết thì vẫn hẹn hò, gặp gỡ.

Cảm ơn chị vì đã ở bên em, gợi ý và hỗ trợ em, đồng hành cùng em những năm tháng đó. Yêu chị.

Các bài viết liên quan:

• Hàng xóm đặc biệt: Chung nhà, khác phòng
• Phép màu đến từ trái tim
• Hương thơm tỏa ra từ gỗ quý
• Người tử tế và ái ngữ
• Hàng xóm nơi xóm trọ
• Mỉm cười thì có bạn, nhăn mặt thì có nếp nhăn
• Hàng xóm thực sự, đầu tiên tại Hà Nội

Những tác phẩm cũ hơn:

• Tổ quốc miền biên ải
• Làng Amish
• Lạc mùa
• Chị em gái về già
• Tháng 9 – Heo may hồng đôi má học trò
• Hàng xóm nơi xóm trọ
• Bối rối Hè Thu

Những tác phẩm mới hơn:

• Ngó về quê mẹ