Thế là thêm một người thân nữa của tôi đi về cõi vĩnh hằng. Trong đời người, tính cả quan hệ gia tộc và những giao tiếp xã hội, ta quen biết bao người. Trong vô vàn mối quan hệ ấy ta có được mấy người thân? Ông đối với tôi là một người thân, và tôi gọi ông bằng chú....

Những bậc trí giả thường nói rằng: “Đời là bể khổ”, con người dù là ai cũng đều không thoát khỏi cái “khổ” này. Kỳ thực, nếu thay đổi cách nhìn, sẽ thấy rằng nó lại là thứ nguyên liệu tốt để tôi luyện ra một con người trưởng thành....

Tôi kể ra những chuyện này chắc nhiều người nói tôi bịa ra chứ làm gì có. Không! Hoàn toàn là sự thật! Nó là một phần là ký ức xa xôi mà tôi mang theo suốt cuộc đời. Số là tuổi thơ tôi không hề bình lặng như những thế hệ đàn em tôi sau này....

Trên thế giới, đã có ba nước từng mở trường dạy Viết Văn như Học viện Văn học Goóc-ki (Nga) – Bê-se (Đức) và Trường Viết văn Nguyễn Du của Việt nam. Nhưng, thực tình, không trường lớp nào trên quả đất này có thể đào tạo được nhà văn. Bởi, tài năng văn chương mang đặc điểm hết sức đơn nhất. Bởi, mỗi......

Có người nói “Thứ gì không mua được bằng tiền thì mua được bằng… rất nhiều tiền”. Nhưng một lúc nào đó trong cuộc đời, người đó sẽ hiểu ra câu nói trên không đúng. Tiền có thể mua được hàng triệu chiếc đồng hồ nhưng không mua được một thứ, và đó là… Thời gian!...

Năm 1976, tỉnh Thái Bình là tỉnh đầu tiên trên cả nước khởi xướng việc mở lớp “Đào tạo, bồi dưỡng các em thiếu nhi có năng khiếu sáng tác văn học” vào các tháng hè. Và liên tục 12 năm sau đó, hàng loạt các nhà văn, nhà thơ nhí đã nhanh chóng được quy tụ, bồi dưỡng, trưởng thành tại Hội Văn học nghệ......

Tương truyền, một vị Bồ Tát tới một làng nọ tra xét các việc thiện ác, đã hóa thành một người ăn mày mắc bệnh hủi. Dân làng lúc đó đang vào hội làng; họ ăn uống linh đình nhưng không hề bố thí cho người ăn mày này một chút gì, trái lại, còn lăng nhục thậm tệ, chế nhạo chửi rủa, đuổi đi....

Khuya. Trà nhích lại gần tôi vì đêm thu bỗng trở lạnh. Có tới hàng chục năm xa, tôi và Trà mới gặp nhau trên mảnh đất làng mình. Vui quá, chúng tôi nằm bên nhau trong căn lều của “ông Phác vó bè” nghe ông kể về làng Râu, về những chuyện đầu cua, tai nheo, trên trời dưới biển.- Ngủ đi - Lần thứ ba......

Chuyện xa lắm. Ngày ấy, thuở còn mồ ma giặc Pháp, dân Tẩm Thượng bảo nhau. Thằng Hỳ sinh ra, được thả về sống ở Gò Bơn này là do ông trời đã bày nên trò ấy. Hỳ họ Vũ, tên thật là Tiếu. Tiếu là cười. Hỳ là âm thanh của cái cười. Cũng là cười! Sự ăn khớp của Hỳ từ vẻ mặt, nét nhìn, giọng nói, tất......

Vượt Biển, tiếng Tày gọi là Khảm hải hay Khẳm khái nói theo tiếng Tày cổ, là một đoạn trong nghi lễ Hắt Pựt, tiếng phổ thông gọi là làm Pựt hay Hát Bụt. Nghi lễ này được tổ chức cho người già, ốm yếu, sắp về với tổ tiên. Gọi là trường ca vì nó là một bài hát dài đến hàng tiếng đồng hồ do các nghệ......

Đó là một buổi chiều bình yên cùng với Tình yêu của mình, bên “góc nhỏ riêng tư” của mình … Ngoài kia, tiết trời đã rõ là Mùa Xuân - một ngày Tháng Hai!...

Lần đầu tiên tôi nghe Phạm Công - Cúc Hoa và Truyện Kiều là khi tôi học lớp 4, mà không phải chỉ nghe đọc vèo vèo vậy đâu, vừa nghe vừa được giảng và cắt nghĩa hẳn hoi, được hiểu về thế nào là Tình, thế nào là Nghĩa, thế nào là Đức, thế nào là Hiếu, thế nào là Thiện, thế nào là Ác....

Mấy hôm trước, lúc cả nhà ngồi quây quần uống trà sau bữa điểm tâm, ông tôi bảo tới mùng 8 tháng 8 này, bà nội vừa tròn 88 tuổi. Bố tôi vui vẻ nói đùa, nếu biết thêm giờ sinh nữa thì dãy số tính tuổi bà sẽ là bốn con số 8....

Ngẫm đi ngẫm lại, thấy cha ông ngày xưa nói thật đúng rằng, về tâm tính, con người dường như trẻ nít lại. Hình như qua bao bể dâu tang điền, chuyến tàu Sinh, Lão, Bệnh, Tử đang chậm dần đều để cho hành khách có thời gian suy ngẫm mà bước xuống sân ga vĩnh cửu của vòng quay ba vạn sáu ngàn ngày ngắn......

Cuối tuần trước, Mẹ cho Bông về ngoại. Chiều, Bông thấy bà ngoại mua nhiều cành hoa về. Ngoại bảo: - Lá mùi đó cháu. Để bà phơi rồi cho Bông một ít. Trước giao thừa, Bông bảo mẹ tắm cho nhé....

Chuyện rằng thời khai thiên lập địa, mọi vật có thể chuyển hóa lẫn nhau. Tất nhiên là không thể tự chuyển hóa một cách lung tung được. Thế thì chuyển hóa cách nào? Tất nhiên là theo quy luật rồi. Quy luật nào? Tất nhiên là cứ thay đổi về lượng, đến một lúc nào đó sẽ thay đổi chất....

Nhắc đến hình tượng “gieo Thái Sơn”, những người từng đọc “Chinh phụ ngâm” hẳn còn nhớ bốn câu thơ này: Chí làm trai dặm nghìn da ngựa, Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao. Giã nhà đeo bức chiến bào, Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu....

Những ngày cuối năm thường gợi thương, gợi nhớ, chân muốn đi, lòng muốn đến một nơi thân quen nào đấy sau một năm bận rộn, quên lãng. Ý nghĩ ấy đang muốn thực hiện thì...

Tạm biệt những con đường xào xạc lá rơi, tạm biệt những cây phong vàng rực lao xao trong gió! Vậy là mùa thu đẹp đẽ yêu kiều rồi cũng qua đi. Khi mùi hương hoa sữa hết nồng nàn, buông sắc trắng nhẹ tênh vào nhớ nhung hoài niệm; khi những chiếc lá bàng úa đỏ yếu ớt sắp sửa lìa cành, lặng lẽ thả mình......

Đời người, ngẫm ra có những chuyến ra đi thì dễ mà trở về thì khó. Cái nơi mà tuổi thơ tôi đã từng ở đó và có rất nhiều kỷ niệm, chỉ cách nơi tôi đang ở hiện tại chừng 20 cây số, vậy mà hơn 30 năm sau, tôi mới lại tìm về....