Hải Dương - Hải Phòng: sự đoàn tụ sau 138 năm

Chủ nhật - 15/06/2025 09:04

(Ảnh: Pixabay)

Hải Dương - Hải Phòng: sự đoàn tụ sau 138 năm

(Dương Chính Chức)

1. Cái tên "Hải Dương" là 海陽 với chữ Dương (陽) là mặt trời, không phải Dương (洋) là biển cả. Trong  Hải Dương Chí Lược (海陽志略) của Ngô Thì Sỹ cũng viết 海陽. Là Dương gì thì không quan trọng, quan trọng là chữ Hải (海) là biển. Và về thực tế, Hải Dương là vùng đất vốn có biển chứ không giống bây giờ.

2. Xứ Đông Hải Dương thời có biển có một cái cảng tên là Ninh Hải. Nhà Nguyễn chỉ dùng cảng này làm cảng nội địa. Sau này, Pháp ép nhà Nguyễn mở cửa cho Ninh Hải, biến Ninh Hải là cảng giao thương với nước ngoài. Nghe nói rằng sau đó, nhà Nguyễn và Pháp lập nên một cơ quan thuế vụ, quản lý việc thương mại, hải quan ở vùng cảng này gọi là Hải Dương thương chính quan phòng (海陽商政關房), tức là cơ quan hải quan về thương mại của tỉnh Hải Dương. Nói là "nghe nói" vì chưa thấy cái "phòng" này tồn tại ở tư liệu hành chính nào. Chỉ biết cảng Hải Ninh chính là cảng Hải Phòng bây giờ.

Năm 1887 chính quyền thực dân Pháp và triều Nguyễn điều chỉnh địa giới, lấy cảng Hải Ninh và một số huyện của tỉnh Hải Dương như Thuỷ Nguyên, An Lão, An Dương, Nghi Dương (Kiến Thụy) và một số xã của huyện Kinh Môn và Kim Thành của tỉnh Hải Dương để thành lập tỉnh Hải Phòng.

Nói thế để ta biết là Hải Phòng vốn gốc Hải Dương. Còn cái tên Hải Phòng hình thành như thế nào thì cũng nhiều thuyết, các cụ tự tìm hiểu lấy.

3. Ngày 12/6/2025, Hải Dương và Hải Phòng về lại với nhau, từ hai thành một, chỉ khác hai điểm là cái tên (trước là Hải Dương nay là Hải Phòng) và loại đơn vị hành chính (trước là tỉnh, nay là thành phố). Một cuộc đoàn tụ sau 138 năm phân tách, một thời gian khá dài nhưng so với cả hơn nghìn năm lịch sử của Xứ Đông thì 138 năm ấy thật chẳng đáng là gì.

Cuộc đoàn tụ này là đúng, nên vui và chẳng có gì đáng tiếc vì chẳng ai lấy cái riêng trong 138 năm để coi trọng hơn cái chung cả nghìn năm. Xứ Đông nay lại trở lại vùng đất có biển như 138 năm trước đây. Thuỷ Nguyên cũng là cái tên đẹp, là nguồn của nước - biểu trưng của sự sống và phát triển

4. Có tiếc cái tên "Hải Dương" không? Tiếc chứ. Cái tên tồn tại cả nghìn năm như thế sao lại không tiếc.

Trước khi được sáp nhập trở lại, cái tên Hải Phòng rất nổi tiếng trên thế giới vì đó là cái tên của cảng biển lớn thứ 28 trên thế giới, cửa khẩu hàng hoá thông thương với tất cả các cảng trên thế giới, nằm trong hàng triệu triệu vận đơn hàng hoá của năm châu bốn bể. 

Thay đổi để phát triển thì cần chọn yếu tố có thế mạnh. Thế nên trước mắt chọn tên sau  khi sáp nhập trở lại là Hải Phòng - cái tên thiên hạ đều biết thay vì tên cũ là Hải Dương vốn chỉ nổi tiếng trong nước. Còn sau này, tùy thuộc vào thực tế, cái tên có thể lại được thay đổi tiếp. Đoàn tụ mới là bản chất, là cốt lõi, còn danh sắc, tên gọi chỉ là bề ngoài, tạm thời. "Bánh đậu xanh Hải Dương" sẽ vẫn tồn tại như đã từng tồn tại thời tỉnh Hải Hưng vậy.

5. Cũng mong sau lần đoàn tụ này sẽ không có sự phân tách nào nữa. Xa mặt lâu quá lại thành cách lòng như dưng.

Các bài viết liên quan:

• Thiện và bất thiện
• Người sáng tác
• Duyên là quả của Nhân.
• Hạnh phúc
• Ngày 13 thứ Sáu
• Chuẩn mực và chuẩn mực chung
• Hải Dương - Hải Phòng: sự đoàn tụ sau 138 năm

Những tác phẩm cũ hơn:

• Ngày 13 thứ Sáu
• Chuẩn mực và chuẩn mực chung
• Hạnh phúc
• Duyên là quả của Nhân.
• Người sáng tác
• Từ vựng "ĐIỀU TRA" bên tiếng Việt và Hàn
• Có một Khôi nguyên trong giới nghệ thuật phương Nam