Hương thơm tỏa ra từ gỗ quý

Thứ bảy - 06/09/2025 09:58

HƯƠNG THƠM TỎA RA TỪ GỖ QUÝ

(Đào Thanh Bình)

Hôm trước nói về Sự Tử Tế & Ái Ngữ, trong lòng cứ vang lên câu ca dao:

“Chim khôn tiếng hót rảnh rang

Người khôn ăn nói dịu dàng dễ nghe”.

Cũng nhớ câu:

“Lời nói không mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”

Và cả câu: “Lời nói đọi máu”…

Đó đều là những lời khuyên răn,  nhắc nhở sâu sắc về sức mạnh của lời nói, các thế hệ U60,70, 80… được nghe từ thủa ấu thơ trong lời ru dạy của Mẹ, rồi lớn lên, chính các U lại truyền miệng lại cho con cháu. Mình may mắn có thêm sứ mệnh cô giáo dạy Văn cấp 3 nên mở đầu mỗi năm học, bài giảng văn đầu tiên cho các học trò đều bắt đầu học về những câu ca dao ấy, cũng là cách đưa ra cho học trò của mình một nguyên tắc giao tiếp văn minh, thông minh.

Trong môi trường công tác giáo dục khác, khi quản lý đội nhóm, mình bao giờ cũng bắt đầu bằng giao ước về nguyên tắc giao tiếp ứng xử với nhau như vậy. Không chỉ 1 lần, nhiều nhân viên trẻ, giáo viên trẻ, con cái, thậm chí có cả những cán bộ gạo cội nói với mình:

- Em/cháu sợ người ta bảo mình khéo quá

- Khéo quá nghe nó cứ giả tạo làm sao ấy cháu/em/con không làm được

- Có sao cứ nói huỵch toẹt cho dễ hiểu…

Và mình biết ngay cả ở đây, lúc này, ngay giây phút bạn đọc lướt qua, cũng sẽ có nhiều người gật gù đồng tình với các phản biện trên hoặc thêm vài câu phản biện mới.

Nhưng, mình luôn kiên nhẫn chia sẻ và đồng hành kĩ lưỡng, giúp nhân viên, giáo viên trẻ, con cái “học ăn, học nói, học gói, học mở”:

- nói đúng, nói thật (nội dung lời nói)

- nói chân thành với sự tử tế trong tâm (tính chất lời nói và mục tiêu giao tiếp thiện lành)

- nói vừa đủ, không nói dài, nói dai kiểu áp đặt  (mức độ lời nói vừa đủ và phù hợp khả năng nghe của ng giao tiếp)

- nói bằng ngôn từ chính xác, giản dị dễ hiểu, phù hợp đối tượng giao tiếp

- nói trong không gian phù hợp nội dung, tính chất và đối tượng giao tiếp (môi trường giao tiếp: trước đám đông hay riêng tư; trên bàn phím với tin nhắn email hay trực tiếp với sự hỗ trợ của ngôn ngữ cơ thể…)

Và có một câu mình hay nhắc đi nhắc lại với mọi người: sẽ không ai thực sự nghĩ bạn giả dối nếu bạn chỉ nói sự thật với mục đích xây dựng.

Với các học trò hay đồng nghiệp có văn chương, mình còn giúp họ nhớ lại tu từ tiếng Việt về nói ví von, so sánh, nhân hoá, nói giảm, nói tránh… giúp họ nhớ lại & thực hành. Câu kết bao giờ cũng rất nghiêm khắc: “Cha mẹ cho chúng ta ăn học, có chữ nghĩa, có văn hoá dứt khoát không được thô tục, càng không được đánh tráo khái nghiệm thô tục/thô kệch/thô bạo là sự cương trực thẳng thắn”.

Bao năm qua, mình vẫn đang học làm con chim hót, làm một nhành hoa, làm nốt trầm xao xuyến trong hoà ca của văn hoá, và sẽ còn học tiếp. Mình tin rằng một loài chim quý, một loài chim khôn sẽ có tiếng hót trong trẻo, du dương bởi tiếng hót ấy không chỉ là âm thanh, nó còn là cảm giác thanh bình, an lành mà loài chim đó mang lại cho người nghe. Tương tự như vậy, "Người khôn ăn nói ngọt ngào dễ nghe" là bởi đó là lời nói ra từ tâm lành, trí tuệ cao, ái ngữ đủ để tạo thành tinh chất, tinh tế trong tâm hồn. Mình tin rằng, lời nói ngọt ngào, dễ nghe, không chỉ tạo thiện cảm mà còn thể hiện sự tôn trọng, lòng trắc ẩn và sự hiểu biết đối với người đối diện. Trong xã hội hiện đại, khi mà giao tiếp trở nên nhanh chóng và đa dạng, giá trị của lời nói lại càng trở nên quan trọng. Một lời động viên kịp thời có thể vực dậy tinh thần của một người đang thất vọng. Một lời khen chân thành có thể trở thành động lực để ai đó vươn lên. Ngược lại, những lời nói cay nghiệt, vô tâm có thể để lại vết thương lòng khó lành.

Mình nhớ câu chuyện về một vị thiền sư và người học trò. Một lần, vị thiền sư sai người học trò đi ra chợ mua một thứ tốt nhất và một thứ tệ nhất. Học trò mang về một chiếc lưỡi bò. Vị thiền sư hỏi: "Tại sao con lại mang về thứ này?". Học trò đáp: "Lưỡi có thể nói những lời hay ý đẹp để động viên, an ủi mọi người. Nhưng cũng chính chiếc lưỡi này có thể nói những lời cay độc, phỉ báng, gây tổn thương cho người khác. Vì vậy, lưỡi vừa là thứ tốt nhất, vừa là thứ tệ nhất".

Câu chuyện nhỏ, thêm lần nữa, nhắc nhở rằng sức mạnh, giá trị của lời nói nằm ở cách chúng ta sử dụng. Một lời nói ngọt ngào, chân thành sẽ là món quà quý giá.

Mình vẫn đang học cách kiểm soát lời nói, để mỗi lời nói ra đều là lời trung thực, chân thành, ngọt lành, dễ thương để đem lại hiệu quả giao tiếp tốt nhất. Đó là cách mình đã, đang và sẽ tiếp tục xây dựng những mối quan hệ gia đình, xã hội tốt đẹp. Page Open your heart - Mở lòng, hướng sự yêu thương của mình, của các ông bà, cha mẹ đến các em bé từ 6-15 tuổi, thông qua các câu chuyện được lựa chọn và đọc theo đề xuất của các con, đồng hành cùng nhau học nói, học viết, học giao tiếp, học kỹ năng sống trọn đời, để mỗi lời nói ra, mỗi việc ta làm đều như hương thơm tỏa ra từ gỗ quý ngàn năm, thơm và ngọt sâu vào tâm hồn

Các bài viết liên quan:

• Mừng sinh nhật bạn
• Phép màu (4)
• Sức mạnh của lời nói: tàn phá hay kiến tạo
• Phép màu (P5)
• Hàng xóm đặc biệt: Chung nhà, khác phòng
• Phép màu đến từ trái tim
• Hương thơm tỏa ra từ gỗ quý

Những tác phẩm cũ hơn:

• Hàng xóm đặc biệt: Chung nhà, khác phòng
• Niềm hạnh phúc
• Phép màu đến từ trái tim
• Phép màu (P5)
• Dưới đáy hồ
• Hồng
• Thu đấy hạ vẫn đây

Những tác phẩm mới hơn:

• Lần bị đuổi học đầu tiên