Đế, Vương

Thứ hai - 31/10/2022 14:48

(Ảnh: Trần Bảo Toàn)

Đế, Vương

----

1. Vua vốn là người đứng đầu một nước, gọi là vương (王,왕). Sau mấy chục đời vua nhà Chu gọi là vương, đến Tần Thủy Hoàng mới phát sinh thêm chức "hoàng đế" (皇帝, 황제, lấy từ Tam hoàng Ngũ đế). 

Sau đấy, vua nước lớn thì gọi là hoàng đế, vua nước nhỏ gọi là vương. Anh em, chú bác của vua nước lớn cũng được gọi là "thân vương" (亲王, 친왕). Sau này, người ta gọi "đế vương" là để chủ bậc đứng đầu thiên hạ. 

Trung, Việt, Triều, Hàn, Nhật đều phân biệt giữa hoàng đế (皇帝, 황제) và Vương (王, 왕) và danh xưng "thiên tử" là chỉ hoàng đế chứ không chỉ vương. Trước đây có nước chỉ dám xưng vương, không dám xưng đế là vậy. Tương tự, Thiên triều chỉ dành cho triều đình thiên tử. Cái này dịch dễ bị nhầm. 

Có những nước, để thể hiện sự tự cường, quyền lực nội bộ thì áp dụng trong xưng đế ngoài xưng vương, như triều đình các đời vua ở Việt Nam, hay thời Cao Ly, Triều Tiên ở Triều, Hàn vậy.

2. Tùy là hoàng hay vương mà những người liên quan có tên gọi phù hợp theo.

Về vợ vua, tiếng Trung, Việt, Triều, Hàn, Nhật thì có từ phân biệt là nữ hoàng (女皇, 여황), tức nữ hoàng đế(女皇帝 여황제), nữ đế (女帝, 여제), nữ vương (女王, 여왕), hoàng hậu (皇后, 황후), hoàng phi (皇妃, 황비), vương hậu (王后, 왕후), vương phi (王妃, 왕비) trong khi tiếng Anh thì queen vừa là nữ hoàng (hoàng đế, vua), vừa có nghĩa là hoàng hậu (vợ hoàng đế, vợ vua). Cái này dịch cũng dễ nhầm nốt. 

Queen Elizabeth II, người vừa băng hà là Nữ hoàng đế, không phải Nữ vương. Nhưng Hàn vẫn gọi là Nữ vương (엘리자베스 2세 여왕). 

Còn con cái thì cũng theo đó mà chia làm hoàng tử/vương tử, hoàng thế tử/vương thế tử… Con gái thì đều là công chúa thì phải.

Các bài viết liên quan:

• Khắc chu cầu kiếm
• Ngụy kinh, chân kinh
• Thiền định
• Độc tiếu
• Thủy ngư chi giao kim thạch chi giao
• Độc thư tam đáo
• Phần thư khanh nho

Những tác phẩm cũ hơn:

• Nhật khóa biểu - một ngày vì sức khỏe
• Trăm ngày…
• Cơ thể
• Mát-xa chân
• Sương giáng
• 20 thứ phong thủy trong nhà.
• 7 lý do nên nằm nghiêng về bên trái khi ngủ

Những tác phẩm mới hơn:

• Thực tế và Thực tiễn
• Thái thú hay thái thủ?
• Lập đông
• Nhịp mưa
• Sản tiền thập kỵ
• Khách quan chủ quan
• Rằm tháng Giêng