Thị phi

Chủ nhật - 27/09/2020 21:05

Người xưa nói rằng tiếng thị phi của thế gian thâm độc hơn rắn rết, bén hơn gươm đao, giết người không thấy máu. Vậy thị phi là gì mà nó có ảnh hưởng tiêu cực khủng khiếp đến vậy. 

“Thị phi” là một từ Hán Việt, theo đó thị là đúng, còn phi là sai. Khi hai từ này đi chung với nhau thì có thể hiểu rằng chẳng ai có thể biết trước được miệng lưỡi thế gian nói thế nào về mình, chẳng hạn như những lời đồn thổi, bịa đặt, dù đúng dù sai dư luận cũng bẻ cong ý nghĩa thật sự. 

Thị phi có thể có thực nhưng cũng có thể không đúng sự thực mà chỉ là hư cấu. Những câu chuyện thị phi không có bằng cớ, bằng cớ không  thuyết phục hay ngụy tạo, sau khi được thế nhân “thêm mắm, thêm muối”, trở nên ly kỳ huyền bí thì lại càng thu hút người nghe. Những chi tiết nhỏ, không đúng, nhưng khi nó được thổi phồng lên, làm phức tạp hơn, trở thành những lời bàn tán đó có tính tiêu cực, chê bai, có thể ảnh hưởng tiêu cực, thậm chí hủy hoại cả một đời người. 

Có một câu chuyện xảy ra ở Trung Quốc thời Đường Thái Tông như thế này:

Một hôm, vua Đường Thái Tông hỏi vị quan cận thần là Hứa Kính Tôn rằng:

- Trẫm thấy khanh phẩm cách cũng không phải là phường sơ bạc. Sao lại có nhiều tiếng thị phi chê ghét như thế?

Hứa Kính Tôn trả lời:

- Tâu bệ hạ. Mưa mùa Xuân tầm tã như dầu, người nông phu mừng cho ruộng đất được thấm nhuần, kẻ bộ hành lại ghét vì đường đi trơn trượt. Trăng mùa thu sáng vằng vặc như gương treo trên bầu trời đêm, hàng thi nhân vui mừng gặp dịp thưởng du ngâm vịnh, nhưng bọn đạo chích lại ghét vì ánh trăng quá sáng tỏ.

Trời đất kia vốn vô tư không thiên vị, mà cơn nắng mưa thời tiết vẫn bị thế gian trách hận ghét thương. Còn hạ thần đâu phải một người vẹn toàn thì làm sao tránh khỏi tiếng chê bai chỉ trích. Cho nên ngu thần trộm nghĩ:

Đối với tiếng thị phi trong thế gian nên bình tâm suy xét, đừng nên vội tin nghe. Vua tin nghe lời thị phi thì quan thần bị hại. Cha mẹ tin nghe lời thị phi thì con cái bị ruồng bỏ. Vợ chồng tin nghe lời thị phi thì gia đình ly tán.

Người xưa có câu: Hoạ hay phúc đều do miệng mà ra. Điều này có thể hiểu nôm na là những lời hay ý đẹp thì luôn được người nghe quý trọng, ngược lại những lời nói thiếu văn hóa, bịa đặt, nói xấu người khác thì người nghe sẽ không quý trọng, thậm chí, một lời nói có thể gây đến tai hoạ cho chính người nói.

Nếu có lúc nào đó bạn định nói hoặc nghe được những chuyện thị phi, hãy tự hỏi mình xem câu chuyện ấy có ích lợi gì với mình không? Có liên quan gì đến mình không và có đúng không? Nếu không liên quan gì đến bạn, không làm tăng thêm hay giảm bớt các mối lợi, mối họa của bạn, không đúng sự thực thì tốt nhất bạn không nên nói và không nên nghe. Trong một số trường hợp, bạn chỉ cần tự mình suy luận, hiểu rõ và chỉ giữ lại cho bản thân mình biết.

Theo ET

Các bài viết liên quan:

• Xuân!
• Tản mạn những dòng sông Việt
• Hiệu ứng lồng chim
• Tình yêu và bi ca
• Chào Tháng Tư
• Trước điện Linh Quang
• Tạm biệt tháng Ba

Những tác phẩm cũ hơn:

• Giới doanh bôi
• Hồng Chung
• Sự thật và dối trá
• Vạn cổ bất biến
• Khẩu mật phúc kiếm
• Cái lờ
• Nhân sinh vô thường

Những tác phẩm mới hơn:

• Chuyển họa vi phúc
• Sự thân dĩ hiếu - Ngày cha mẹ
• Tâm thuật khứ phúc
• Khang cù yên nguyệt
• Ăn quả đúng cách
• Tiền nhân vị đạp
• Tìm hiểu thành ngữ: Khuyến thiện trừng ác