Danh mục
- Tác giả - Tác phẩm
- Trang văn
- Trang thơ
- Văn học dân gian
- Lý luận - Phê bình
- Mỹ thuật - Âm nhạc
- Góc chia sẻ
- Giới thiệu
Video
Tin mới nhất
- Sông lạnh
- Tình quê hương trong những bài ca
- Bé thích con chim sâu
- Bài học thay đổi
- Không cần lý do
- Biết rõ chữ nghĩa
- Lại nhờ giời
- Nha Trang bình minh và đêm
- Lá thư tình sau cuối
- Nhà tôi
- Vũ Hoàng Chương
- Đêm vắng
- Phạm Duy
- Yên tử
- So sánh
Kết nối link
- Mỹ thuật - Âm nhạc
Tình quê hương trong những bài ca
Thứ ba - 24/06/2025 17:23
TÌNH QUÊ HƯƠNG TRONG NHỮNG BÀI CA
(Lương Duyên Thắng)
Tôi cũng là kẻ tập toọng viết văn viết thơ. Nhưng nhạc thì chịu, không hiểu gì cả.
Người nhạc sĩ là người kể chuyện cuộc đời bằng âm thanh bằng những câu chữ rất ngắn mà vẫn làm cho mọi người hiểu được không gian, thời gian, cốt truyện, cung bậc cảm xúc theo trình tự logic. Người hát người nghe hiểu được đồng thời yêu những câu từ của ca khúc, cảm xúc vì nó thậm chí phát khóc vì nó.
Bây giờ cuộc sống đã thay đổi nhiều nhất là các bạn trẻ sinh ra tại các đô thị lớn chả mấy khi thấy con trâu, cây khế hay con đò và những cánh buồm xa xa ẩn khuất sau những lũy tre hay rặng dâu xanh ngắt đầu làng.
Nhưng các bạn trẻ vẫn còn đó những câu hát như:
“Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông”
(bài hát Quê Hương - NS Giáp Văn Khương thơ Đỗ Trung Quân)
Các bạn trẻ ở miền Nam lại nhớ về quê hương trong bài hát Giấc mơ cánh cò của Vũ Quốc Việt hay Bài ca đất phương Nam… Ở miền Trung có bài Tìm em câu ví sông Lam hay Huế và em và rất .. rất nhiều ca khúc nữa (Tôi xin phép bàn vào dịp khác )
Tôi sinh ra rồi lớn lên ở miền Bắc sau đó mới vào Nam lập nghiệp. Từ thấm cái hay, cái đẹp, cái chất trong các bài ca dao các bài hát ru miền Bắc tôi càng nể phục hơn các nhạc sĩ đương đại. Như nhạc Trần Tiến trong bài Quê nhà hay bài Về Quê của NS Phó Đức Phương mộc mạc nhưng da diết đã chạm tới trái tim người nghe
Về bài Quê nhà, Bài hát bắt đầu về mô tả một làng quê xứ Đoài:
“Quê nhà tôi ơi, xứ Đoài xa vắng
Khói chiều mênh mông Sông Đà buông nắng“
Một làng quê ven sông với khói chiều từ những mái bếp tranh nghèo mênh mang làm ta thẫn thờ nhớ về dáng mẹ dáng cha. Cũng bởi vậy nên cũng như mọi người nhạc sỹ thốt lên :
“Nhớ thương làng quê
Lũy tre bờ đê.
Ước mơ trở về.
Nghe mẹ hiền ru.
Bên thềm đá cũ“
Vâng chỉ là cái mơ ước nhỏ đó thôi nhưng tôi tin rằng để viết ra được câu “bên thềm đá cũ “ đó người NS đã phải thay đi đổi lại rất nhiều lần. Lũy tre bờ đê, hay con sông bến đò, bờ ao nghĩ ra thì dễ nhưng thềm đá cũ nghe đau đáu da diết đến nhường nào.
Lại nữa những khung cảnh làng quê làm cho bao người xúc động với
“Quê nhà tôi ơi
Con đường qua ngõ
Bóng mẹ liêu xiêu
Trong chiều buông gió
Nhớ thương đàn con
Biết phương trời nao
Áo nâu mùa đông
Thương mình lận đận
Đêm buồn mẹ ru “
Hình ảnh bóng mẹ liêu xiêu trong chiều đông gió lạnh vai áo nâu bạc màu trong ngõ nhỏ mong ngóng đàn con trở về mà khi nghe lòng ai cũng bồi hồi cảm xúc trào dâng.
Và quê nhà ấy có cả dáng cha trong đêm dài giá lạnh:
“Những đêm mùa đông
Khói hương trầm bay
Bóng cha ngồi đây
Ngọn đèn lung lay
Bức tường vôi trắng“.
Hình ảnh bóng cha trong ngôi nhà cũ bên ngọn đèn dầu leo lét trong đêm đông lạnh giá lo lắng canh giấc cho đàn con thơ thật cao thượng và đậm chất Liêu trai. Lo cho cái ăn cái mặc, lo chuyện học hành
Và quê hương lại là cô nàng mắt đen của người nhạc sĩ đã giấu tình yêu dấu đầu đời:
“Quê nhà tôi ơi.
Quê người con gái
Mắt buồn da nâu.
Giấu tình yêu dấu
Mắt đen về đâu.
Mắt đen của tôi
Mắt đen chờ ai.
Tháng ngày mỏi mòn
Mối tình long đong “
Thương cho người con gái như trong lời ca dao mẹ hát năm nào:
“Gió đưa hoa cải về trời
Rau răm ở lại chịu lời đắng cay.”
Người nhạc sĩ đã vận dụng theo kiểu hát đố để rồi tự trả lời:
“À ơi hoa bay lên trời
Cây chi ở lại
À ơi hoa cải lên trời
Rau răm ở lại
Chịu lời đắng cay
À ơi em đi lấy chồng
Anh vẫn một mình
À ơi táo rụng sân đình
Thương anh một mình
Một mình nhớ em“
Rất lạ lùng cứ mỗi khi nghe đoạn này Tôi lại nhớ tới tuổi thơ với những buổi theo mẹ chễm chệ trên cục gạch xí chỗ nơi sân đình xem hát tuồng “Quan âm Thị Kính trong lớp Thị Màu lên chùa”:
“Thầy như táo rụng sân đình
Em như gái rở đi rình của chua”
Hình ảnh Táo rụng sân đình ở vùng quê Ba Vì xanh tím với tuổi thơ đẹp đẽ đó đã để lại cho đời, cho chúng ta một bài hát về quê hương về làng quê cho tất cả mọi người. Người nhạc sĩ, với mái tóc bộ râu đậm chất lãng tử như một chàng cao bồi thứ thiệt nhưng ôm đàn ghi ta ngẫu hứng như một chàng nghệ sĩ tuổi đôi mươi. Nói như ngôn ngữ của nhà văn Nam Cao thì “tài đến thế là cùng”
Còn đây, ta lại theo NS Phó Đức Phương trong lần về quê ăn Tết trên chuyến xe đi từ miền Việt Bắc về Hà Nội đã rủ ngay được một người ( lời bài hát):
Theo em anh thì về
Thăm lại miền quê
Nơi có một triền đê
Có hàng tre ru khi chiều về
Ơi quê ta bánh đa bánh đúc
Nơi thảo thơm đồng xanh trái ngọt
Nơi tuổi thơ ta trải qua đẹp như giấc mơ
Mới cùng về quê nhưng nay đã thành quê chung, có tuổi thơ đẹp những giấc mơ cổ tích.
Ở nơi làng quê ấy đã có bao người làng quê dầm mưa dãi nắng một nắng hai sương, có mẹ , có chị và có cả bao người xa xứ như chúng ta.
“Ơi quê ta dầu sương dãi nắng
Phiên chợ nghèo lều tranh mái xiêu
Kìa dáng ai như dáng chị dáng mẹ tôi
Đưa nhau ta thì về
Đưa nhau ta thì về nơi mẹ đưa nôi
Nơi sáo diều chơi vơi
Với dòng sông bên lở bên bồi”
Chúng ta đi lên từ làng từ những lũy tre bên bờ sông bên lở bên bồi nuôi dưỡng tâm hồn bằng lời ru bên nôi, bằng những giọt mồ hôi trên vai gầy của mẹ cha, bằng bánh đa, bánh đúc của mẹ của chị mỗi lần tan buổi chợ. Những phiên chợ quê nghèo nhưng ấm tình nghĩa , nặng tình yêu thương quê hương .
“Theo em anh thì về
Thăm lại miền quê
Nơi có một triền đê
Có hàng tre ru khi chiều về
Ơi quê ta bánh đa bánh đúc
Nơi thảo thơm đồng xanh trái ngọt
Nơi tuổi thơ ta trải qua đẹp như giấc mơ
Ơi quê ta dầu sương dãi nắng
Phiên chợ nghèo lều tranh mái xiêu
Kìa dáng ai như dáng chị dáng mẹ tôi”
Rồi khi lớn lên chúng ta như cánh chim phiêu bạt rời làng quê ra đi những kỷ niệm ấu thơ vẫn cứ lắng đọng trong tâm hồn trong tiềm thức mỗi người.
Từ ấu thơ từ nghèo khó đi ra khắp mọi miền đất nước. Chúng ta có rất nhiều nơi để đi để cảm nhận, để trải nghiệm nhưng cũng chỉ có một nơi để trở về. Đó là quê hương là làng quê của ta, như nhạc sĩ Phó Đức Phương:
“Bao nhiêu năm theo dòng đời đua chen
Phiêu bạt nơi phồn hoa cát bụi
Đôi khi cánh cò xưa tạc vào giấc mơ tôi
Nước qua cầu thời gian trôi mau
Nơi bền lâu là nơi lắng sâu
Thiếu quê hương ta về ta về đâu”
Và để kết bài xin mượn hai câu kết của Nhạc sĩ trong mỗi bữa ăn trong từng hạt gạo chén cơm ta ăn hàng ngày. Nơi bền lâu là nơi lắng sâu:
“Một chiều bưng bát cơm quê
Rưng rưng ta hát…giọng quê dãi dề“
Nha Trang festival biển 2025