Tiền bối

Thứ ba - 21/02/2023 14:08

(Ảnh: Kim Anh)

TIỀN BỐI

(Dương Chính Chức)

Tiền bối (前輩,전배) và Tiên bối (先輩,선배)

--------- 

Những người học tiếng Triều Tiên, Hàn Quốc đều biết từ 선배. 

Theo định nghĩa của Tiêu chuẩn quốc ngữ Đại từ điển của Hàn Quốc (표준국어대사전) thì 선배 có nghĩa là nghĩa là người trong cùng lĩnh vực có tuổi, học vấn nhiều hơn, hoặc trước mình (같은 분야에서, 지위나 나이, 학예(學藝) 따위가 자기보다 많거나 앞선 사람이다). 

Chữ Hán của 선배 là 先輩, phiên Hán Việt là Tiên bối. Nhưng chúng ta hay dịch là Tiền bối (前輩) theo thói quen dù Tiên (先) và Tiền (前) khác nhau. Tiên (先) là diễn ra trước, chỉ diễn biến hành động, tính chất (tiên đế, tiên sinh, tiên đàm hậu võ).  Còn Tiền (前) là ở phía trước, chỉ địa điểm, thời điểm (tiền tuyến, tiền đồ, ngũ bách niên tiền, đình tiền tạc dạ nhất chi mai). Nôm na, Tiên bối là người đi trước ta. Tiền bối là người ở phía trước ta. 

Hóa ra từ 선배 cũng không phải đã được người Triêu Tiên, Hàn Quốc dùng từ lâu. Theo diễn giải của các chuyên gia của Hàn Quốc thì có người nghĩ rằng  từ "Tiên bối" được dùng từ xưa trong các nước dùng chữ Hán với nghĩa như hiện nay, nhưng thực tế thì cho đến trước thời kỳ Nhà Triêu Tiên chẳng mấy ai dùng. Trong ghi chép lịch sử thì thay vì Tiên bối, người ta dùng 先進 (tiên tiến) tức đi trước, 先進之士 (tiên tiến chi sỹ), tức người đi trước), 前輩 (tiền bối), tức người ở phía trước (어떤 사람들은 '선배'라는 단어를 한자문화권에서 지금과 유사한 의미로 사용되었던 것으로 생각하나 실제로 조선시대까지 자주 사용된 단어는 아니다. 역사 기록에도 선배 대신 '선진'(先進), '선진지사'(先進之士), '전배'(前輩)와 같은 단어가 함께 사용되었다). 

Từ ngược nghĩa với Tiên (先) và Tiền (前) đều là Hậu (後,후). Từ "trước... sau" có thể là "tiên... hậu" (先...後) hoặc "tiền... hậu" (前...後) và ai cụm này có nghĩa khác nhau nên khi dịch cần hiểu rõ "trước" ở đây là gì. 

Mà, nếu thế thì "tiền trảm hậu tấu" ta vẫn dùng là đúng, hay phải là "tiên trảm hậu tấu" mới là đúng? 

"Tiền chủ hậu khách" hay "Tiên chủ hậu khách"?

Các bài viết liên quan:

• Độc thư tam đáo
• Độc tiếu
• Thủy ngư chi giao kim thạch chi giao
• Phần thư khanh nho
• Thủy hữu thất đức
• Nguyệt ấn thiên giang
• Thủy chi thất thiện

Những tác phẩm cũ hơn:

• Mạnh khỏe và hạnh phúc
• Cuộc đời đi mượn
• Ngày lễ tình yêu
• Phụ nữ được tạo ra như thế nào?
• 10 nguyên tắc giúp ích cho sức khỏe
• Câu đối ở chùa Giác Lâm
• 10 nguyên tắc giúp ích cho sức khỏe

Những tác phẩm mới hơn:

• Thói quen sống sáng suốt
• Hảo sự đa ma
• Uống nước lạnh sau khi ăn
• Ếch ngồi đáy giếng
• Tắm đúng cách
• Mở Mang Tầm Mắt
• Rằm tháng Giêng