- Lý luận - Phê bình
Trăng lên
Thứ hai - 29/09/2025 16:52
(Ảnh: Pixabay)
TRĂNG LÊN
có một vầng trăng
nấp hoài sau vách núi
trăng xấu hổ
sợ bóng mình rung động nước non
những ngọn sóng kiên nhẫn
lăn tròn
lăn tròn
những chiếc thuyền
bỏ neo
thũng thẵng
chờ
ngóng chờ
những cọng cỏ
cúi rạp mình
nín lặng
nín lặng
những cơn gió
hiền
rất hiền
thấp thỏm
những hòn sỏi
trắng toát mình
khắc khoải
khắc khoải
tới một ngày
núi bỗng già
lưng uốn còng
cúi gập
trăng ló mình
lồ lộ
nước non vui
sóng bỗng hát
gió bỗng bồng
sỏi đá hồng
hớn hở
chỉ riêng cỏ
vẫn rạp mình
nín thở...
nín thở...
quên một thời
thân vuốt thẳng
xanh non.
07.08.2025
Bài thơ “Trăng lên” của Nguyễn Phương Thủy mang một nét rất riêng — mềm mại, nữ tính nhưng lại chứa đựng một sức nén cảm xúc lớn, thể hiện qua cấu trúc điệp từ, nhịp chậm, và hình tượng giàu ẩn ý.
Vầng trăng ở đây không chỉ là cảnh vật mà còn là một biểu tượng.
Trăng “nấp hoài sau vách núi” và “xấu hổ” gợi cảm giác về một vẻ đẹp ẩn mình, e ấp, chưa sẵn sàng tỏa sáng.
Hình ảnh núi bỗng già, lưng uốn còng là một biến cố thời gian, mở ra cơ hội để trăng xuất hiện. Đây có thể là ẩn dụ cho những trở ngại hoặc khoảng lùi của cuộc đời, khi điều vốn bị che khuất bất ngờ được lộ diện.
Sự thay đổi cảnh vật khi trăng ló ra (“sóng hát, gió bồng, sỏi đá hồng”) tạo một bước chuyển cảm xúc mạnh: từ tĩnh lặng, chờ đợi sang rộn rã, hân hoan.
Điệp từ “lăn tròn… lăn tròn”, “nín lặng… nín lặng”, “khắc khoải… khắc khoải” không chỉ tạo nhịp mà còn khắc sâu sự kéo dài của thời gian chờ đợi.
Câu ngắn, xuống dòng nhiều, giúp mỗi chi tiết như một nhịp thở, làm tăng cảm giác tĩnh tại, chậm rãi trước khi bùng nổ ở khổ giữa.
Cụm “nín thở… nín thở…” ở cuối quay trở lại với trạng thái ban đầu, nhưng trong một bối cảnh khác — khi trăng đã lên, vẫn có kẻ “quên một thời thân vuốt thẳng xanh non” — một dư âm buồn và tiếc nuối.
Bài thơ vừa mang tính tự sự nội tâm vừa là bức tranh ẩn dụ:
Có thể là câu chuyện về một con người hoặc tâm hồn đẹp nhưng ẩn mình quá lâu, đến khi có cơ hội tỏa sáng thì xung quanh hân hoan, nhưng bản thân vẫn mang dấu vết của sự dè dặt, rụt rè.
Cũng có thể là suy ngẫm về thời gian và cơ hội — rằng không phải ai cũng kịp “thẳng mình xanh non” khi ánh sáng đã đến.
Tác giả thể hiện bằng ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh giàu liên tưởng, nhịp thơ đặc biệt, giàu nhạc tính.
Khổ cuối mở ra một “nốt trầm” sâu, để lại dư vị day dứt chứ không chỉ dừng ở niềm vui.
Đây là bài thơ chất đầy nữ tính nhưng không yếu mềm, nó có sự tỉnh táo và ẩn chứa một thông điệp ngầm về kiếp nhân sinh !
Nhà báo/nhà thơ Vũ Lương