Danh mục
- Tác giả - Tác phẩm
- Trang văn
- Trang thơ
- Văn học dân gian
- Lý luận - Phê bình
- Mỹ thuật - Âm nhạc
- Góc chia sẻ
- Giới thiệu
Video
Tin mới nhất
- Thúy Vân
- Sương rơi
- Bươm bướm ma
- Trái "mưa"
- Bạn đồng hành
- Bà ngoại
- Tháng mười ơi!
- Chùm thơ 4 câu: Chém gió
- Uống rượu
- Triết lý cũ kỹ
- Giã biệt
- Hỏi bạn
- Mùa lá rụng
- Thẩn thơ
- Anh là...!
Kết nối link
- Lý luận - Phê bình
Người "Gõ cửa bình yên" và khai sáng hồn mình
Thứ ba - 30/09/2025 08:40
(Ảnh: Nhà thơ Nguyễn Diệu Liên bên bức tranh sơn dầu "Gõ cửa bình yên" của mình
NGƯỜI “GÕ CỬA BÌNH YÊN” VÀ KHAI SÁNG HỒN MÌNH
(Đọc “Gõ cửa bình yên” - Tập thơ của Nguyễn Diệu Liên - NXB Văn học, 2025)Nhà thơ KIM CHUÔNG
Nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Thái Bình
Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Thái Bình
Sau tập thơ “Nỗi nhớ nghiêng”, sau bốn năm trời lặng thầm “thai nghén,” lặng thầm đốt lên sức lửa trong bước chuyển tiếp, bước khơi nguồn, khai sáng chính mình, Nhà giáo - Thi sĩ Nguyễn Diệu Liên một thành viên của “Các Nhà văn Nhóm Búp” lại tiếp tục cho ra mắt công chúng bạn đọc tập Thơ & Văn xuôi, mang tên “Gõ cửa bình yên”.
Là người quý yêu, luôn dõi theo Nguyễn Diệu Liên, một cây bút từng ba bốn năm dài miệt mài làm “môn sinh” của Lớp “Đào tạo, Bồi dưỡng Các em thiếu nhi có năng khiếu sáng tác Văn học của Hội Văn học nghệ thuật Thái Bình” từ thập kỷ 80 của thế kỷ trước, tôi đã vui mừng viết lời bình cho tập thơ “Nỗi nhớ nghiêng,” ấn phẩm đầu tay của Nguyễn Diệu Liên và khẳng định: “Nỗi nhớ nghiêng” đã thực sự góp vào “gia tài văn chương” một hạt thơm mùa gặt. Một chân dung, dáng vẻ. Một giọng điệu, cái nhìn. Một khoảng xanh lấp lánh của dòng chảy văn học đương đại Thái Bình, trước biển lớn thi ca đất nước (*).
Nguyễn Diệu Liên, một Nhà giáo tài năng, tâm huyết. Một Nữ Thi sĩ quê miền biển Diêm Điền, dáng thư sinh, hiền thục và xinh đẹp này, mang trong mình khá nhiều phẩm chất khả kính của một người thầy tài năng, nhân hậu. Một Văn sĩ - Thi sĩ. Và, một Họa sĩ… nữa.
Với nét thông minh, mát lành, ấm áp, đặc biệt là vía hồn thi nhân trước “cái Ta” rộng lớn, Thơ Nguyễn Diệu Liên luôn bộc lộ sự sung sức trên trang viết, gây được ấn tượng ở mạch nguồn loang thấm và vang vọng khá riêng.
Với Nguyễn Diệu Liên, ngay từ buổi đầu, khi đọc và viết lời bình cho tập thơ “Nỗi nhớ nghiêng” tôi đã phải “à lên”, đã phải dừng lại khá lâu trước bài thơ thật Hay, thơ không chịu nhường bảng đầu nào cho không ít thi phẩm đang hiện diện trên thi đàn đất nước. Bài thơ mang tên “Hoa nở người không hái”.
Quả tình, “Hoa nở người không hái” là một bài thơ khá độc đáo. Một cái Cảm, cái Nghĩ lạ. Một cái “Tứ” lớn bao trùm, hàm chứa một cái Đẹp, cái cao cả, thánh thiện. Cái mê đắm, khát khao của “Người ơi, trong mộng mơ và thi vị.”(*)
Bài thơ “kim bảng nhất danh đề” này, chỉ có thể hiển lộ và thăng hoa ở một tâm hồn của thi nhân trước sự nhập hòa không ranh giới, trước “ba cõi Càn Khôn”. Trước “cái Kết” mang thông điệp giàu yêu thương, giàu nhân văn, nhân ái thế này:
… Người không hái vì người yêu thương quá
Người sợ tan một chấm đỏ bên trời
Người đứng ngắm lặng chìm trong giông gió…
Nghe góc hồn
nhè nhẹ sắc hương … trôi !
Ở “Nỗi nhớ nghiêng” hay ở “Gõ cửa bình yên” (Tập thơ thứ hai) của Nguyễn Diệu Liên, vẫn là thơ của một hồn thơ nối dài, thơ khơi sâu, thơ đắp dầy lối mở của “Người thơ” ấy.
Vâng. “Gõ cửa bình yên” vẫn là mạch chảy như sở trường mà Nguyễn Diệu Liên đã mở. Nó không phải là những gì diễn ra trong cuộn sôi, ồn ào, quăng quật. Không gió giông, bộn bề, ngổn ngang, xô tấp. Không ngả nghiêng, cuồng say như phút ai đó nhập đồng.
Tìm thơ Nguyễn Diệu Liên phải tìm nơi cái Nhìn, cái Nghe, cái Cảm. Cái lắng thấm … Cái không có từ nơi bề mặt của tiếng gió réo gào, hay con sóng dỡn chao mặt nước. Mà đấy là tầng chìm xanh của đáy hồ. Một khoảng xa, mà thấy được viên cuội nhỏ cựa mình. Một bóng nước xa gọi về bóng nước. Một khoảng lắng, khoảng lung linh trong thẳm sâu của tia sáng hừng lên… Đấy là, dấu vết của những gì thật mong manh lại có thể nắm cầm, thấy được.
“Gõ cửa bình yên” là tập “Thơ và Văn xuôi” với hai mảng kết cấu làm nên chân dung người viết.
Với thơ, với Nguyễn Diệu Liên, điều không còn nghi ngờ gì nữa, Thi sĩ này là “dòng sông lặng trầm” mà ngọt mát phù sa. Là sắc hương nơi bến bãi tụ về. Là dư vang nơi con sóng dấu mình sau vết sóng.
Chỉ cần đọc “Hoa nở người không hái” (trong “Nỗi nhớ nghiêng”) và bốn câu thơ “Tháng Ba về” trong “Gõ cửa bình yên” ở tập thơ vừa diện trình này, đủ thấy, nỗi bâng khuâng, da diết, mà thâm sâu, mà ngác ngơ … của cõi lòng Nữ thi sĩ trong hình dung, trong mơ tưởng thế này…
Tháng ba về bến cũ
Con đò xưa xuôi dòng
Chỉ còn hoa gạo nở
Đỏ mắt người chờ mong
Hoặc:
Dịu dàng phố
Dịu dàng thu
Con đường em về ban trưa
Ngát thơm mùi hương hoa sữa
Cơn gió lao xao cũng ngọt đến nao lòng
(Dịu dàng thu)
Hoặc:
Thành phố phủ sương mờ như ngái ngủ
Cúc họa mi về bừng tỉnh cơn mơ
Em khăn áo tung tăng cùng hoa cỏ
Nên thu ngập ngừng không nỡ rời đi
(Cảm tác đầu đông)
Dễ thấy, ở đây, hồn người viết và vũ trụ quanh mình đã nhập hòa ngỡ như không ranh giới. Thi sĩ đã thuộc về vũ trụ? Hay vũ trụ đã nằm trong một con người. Có điều, với cách tiếp cận, cách cảm nhận, cách vận động thơ ở “Gõ cửa bình yên”, ở tạng thơ Nguyễn Diệu Liên, thì Thơ là cái “Say trong Tỉnh”. Thơ cứ chầm chậm, nhặt thưa mà chiếm lĩnh hồn người. Thơ của phút an nhiên, thư thái. Thơ của cái ngoái nhìn. Cái ngỡ như đẻ ra từ khoảng mờ, mà nhẹ thấm. Mà cảm hoài, thương nhớ…
Thơ Nguyễn Diệu Liên có nhiều câu vững, câu thơ Hay và Gợi. Câu thơ chỉ cần người viết gắng vượt trong sức đẩy nào đó, hơn nữa, ở cảm xúc, ở thi liệu, ảnh hình, ở cõi lớn: “Tâm thi”… Thơ sẽ chạm tới bến bờ của thơ, trụ mãi với thiên thu.
Ví như, những câu thơ mà ở đó là sự giao hòa, kết tinh trong “Cảnh và Tình” trong nhiều chiều tương hỗ:
Bông đậu biếc
cuối mùa còn sót lại
Ngơ ngác hỏi ta:
Mùa hạ trốn đâu rồi?
Ta trả lời:
Hạ trốn vào chùm quả
Chín thơm lừng
nơi góc vườn thu.
(Không đề)
Hoặc, đây là những câu thơ trong bài “Cô gái ở Gamuda”
Mỗi bước cô đi, như nhắc
mùa xuân nán lại lâu hơn,
và mưa rơi cũng trở nên mềm mại.
… Cô gái ấy không nói nhiều,
nhưng giọng cô nhẹ như một bài ca cũ,
… Cô thích ngồi bên bờ hồ vào chiều muộn,
như thể gom hết ánh sáng ấy,
để làm đẹp thêm tâm hồn mình.
Hoặc, đây là những câu thơ tả thực, câu thơ nồng thắm, chân thành và xúc động khi viết về Cha – Mẹ, viết về “Đấng sinh thành, dưỡng dục”:
Trước cha nắm tay mẹ
Giờ mẹ nắm tay cha
…
Đã qua sáu chín mùa đông
Cha mẹ bên nhau, đêm dài không lạnh
Bởi đôi bàn tay ủ ấm,
thương về…
(Khi mẹ vào thăm cha)
Hoặc:
Mẹ vuốt tay cha, khe khẽ nói: “Về nha…
Ông về nhanh, không ngủ một mình, tôi sợ
Cái ti vi không có ông nó cũng buồn mà chẳng tiếng to, nhạc nhỏ
Ông nhanh khỏe để về, ông nhé… thương tôi!"
(Nhớ Cha)
Hoặc:
Loa kèn tàn, phố xưa nay đã khác,
Chỉ lòng ta vẫn giữ bóng hình em.
Cô gái nhỏ, tháng Tư nào trở lại?
Ta đợi hoài… một đóa trắng không tên.
(Đợi em cô gái Tháng Tư)
Nguyễn Diệu Liên còn những vần thơ thật vui và Hay viết về “Chuyện một chuyến du ca”, nhất là, bài thơ “Tháng Mười Hai” với giọng điệu khá phóng túng trong tự sự, trong tái tạo, sáng tạo.
Tựu chung, Thơ Nguyễn Diệu Liên mở từ hồn mình mà ngắm nhìn, cảm nhận. Mà vươn xa. Mà tung tẩy. Nhưng cuối cùng dẫn đến một khoảng sáng tỏa rạng từ một vía hồn thi nhân nhiều đắm đuối, mê say.
Với Nguyễn Diệu Liên, với “Gõ cửa bình yên”, có một phần cũng khá quyến rũ và thú vị. Đấy là, những trang “Tản văn”. Những đoạn văn ngắn, những lát cắt nhỏ. Nó là những dòng văn xuôi? hay đấy chính là “Những dòng thơ” không vần của Nguyễn Diệu Liên ngân lên từ nhiều cung bậc nơi trái tim thi sĩ luôn tràn đầy chất trữ tình, thi vị. Nó là những dòng thơ cần một hình thức, một dung lượng chuyển tải phù hợp khác nó ra đời.
Văn xuôi của Thi sĩ Nguyễn Diệu Liên là thế. Văn xuôi đằm nặng chất thơ. Bởi, trên mỗi trang viết, “Cảnh và Sự”, Cảm xúc và Cảm rung” cứ gọi nhau mà đẻ ra bao nhiêu mối liên tưởng, giao hòa.
Với thế mạnh của lối văn tự sự, linh hoạt, có khi không nhân vật, không cốt truyện, Nguyễn Diệu Liên đã tựa vào Tản văn, tựa vào gốc rễ của cảm xúc mà làm nên những bức tranh đa sắc màu qua nhiều nét chấm phá, qua những khoảnh khắc, cảm nhận tinh tế về thiên nhiên, về cuộc sống, con người.
Và đây, hãy đọc chút cái cảm, cái Nghe trong “Hò hẹn với thu”:
… “Tớ yêu cái cách mùa thu ôm ấp những chiếc lá vàng. Yêu cả cái sự rơi nhẹ nhàng, chậm rãi mà rất đỗi bình yên của từng chiếc lá. Yêu thêm một lần nữa cái mùa dịu dàng nhưng cũng đầy xao động ấy! Yêu hương cốm đan xen mùi hương hoa sữa len lỏi vào từng ngõ ngách tâm hồn gợi lên nhiều kỷ niệm cho những người đi xa. Yêu cả những trái sấu, trái cóc chín vàng hươm chua chua ngòn ngọt.
... Mùa thu như một người bạn cũ …. Mùa thu của Hà thành dịu êm, mềm mại, lãng mạn và thơ mộng đến say đắm lòng người.
Còn Mùa Xuân?… “Xuân về, gió khẽ lay cành biếc, thì thầm những bản tình ca ngọt ngào. Hoa nở rộ, rạng rỡ như những nụ cười ấm áp, hòa cùng tiếng chim hót líu lo. Trong hơi thở dịu dàng của đất trời, lòng người cũng nhẹ nhàng thổn thức, đón chào một mùa mới với bao niềm hy vọng …”.
Rồi, khi đứng trước “Bầu trời xanh đến lạ” với : “Tiếng ve râm ran trên những tán cây phượng vĩ đỏ rực như tiếp thêm niềm vui bất tận cho ngày hè. Gió thổi qua mơn man mái tóc, khẽ khàng như lời thủ thỉ của thiên nhiên đang thì thầm kể chuyện. Mọi thứ trở nên sống động hơn, tươi tắn hơn, như chính bầu trời đang cười — một nụ cười của mùa hè rộn ràng và tràn đầy hy vọng.
Với lợi thế của một nhà giáo, giàu kiến văn, giàu trải nghiệm, qua cái Gặp, cái Biết ở cái tuổi đã ở ngưỡng “ngũ thập tri thiên mệnh”.
Với thi pháp, qua ba lối mở, ba hướng cày xới, của ba “Thể cách” Tản văn: “Tự sự, Trữ tình và Chính luận”… Nguyễn Diệu Liên đã mang về và tỏa sáng cho trang văn của mình một “Phẩm cách” dung chứa nhiều năng lượng của cảm rung, của tư duy, phát hiện.
Và, đây là chiều sâu phát kiến nằm trong cái bọc bùng nổ của cảm xúc trước “Mùa của sự sống hồi sinh”:
… Mùa xuân không chỉ là mùa của sự tái sinh, mà còn là mùa của niềm tin và hy vọng. Trong ánh nắng ấm áp và tiếng chim ca rộn ràng, con người dường như cũng thêm yêu đời, thêm tin tưởng vào những điều tốt đẹp đang chờ đón. Đó là mùa mà mọi người cùng nhau hướng về những khởi đầu mới, gieo những ước mơ và nuôi dưỡng hy vọng cho một tương lai tươi sáng
Đây là chiều sâu của tình người trong cõi lớn “vô thường,” nhân thế”
“Tôi chở mẹ đến thăm người bạn thân thiết bao năm – người bạn đã cùng mẹ đi qua cả tuổi thanh xuân lẫn tuổi xế chiều, qua cả những mùa tóc đen hóa bạc. Nhìn hai người phụ nữ đã ngoài tám mươi tuổi, tóc bạc phơ vẫn ríu rít trò chuyện như thuở đôi mươi, tôi bỗng thấy lòng mình chùng lại – trân quý biết bao những tình bạn bền lâu và chân thành như thế. Tôi chụp lại khoảnh khắc ấy – giản dị mà đẹp như một bài thơ cũ còn nguyên mùi giấy ố vàng. Một tình bạn đẹp, bền bỉ như gốc cây giữa vườn – mưa gió không làm bật rễ, nắng thời gian không làm úa màu thân thương ...”
Đây là, những mảnh lấp lánh có từ trí tuệ, từ chiều sâu triết thuyết:
“Con hãy cứ sống thật đẹp, không phải để mong cầu sự đền đáp, mà để khi nhìn lại, lòng mình nhẹ nhõm và an yên. Hãy cứ cho đi những gì tốt đẹp nhất, không phải để đời trả ơn, mà để chính con cảm nhận được ý nghĩa của sự yêu thương.
… Mỗi điều thiện con làm, dù nhỏ bé hay thầm lặng, cũng là một hạt giống của ánh sáng. Có thể con không nhìn thấy ngay kết quả, cũng không biết nó sẽ nảy mầm ở đâu, nhưng hãy tin rằng ở một nơi nào đó, một ai đó sẽ được sưởi ấm bởi điều con đã gieo …” (Con hãy sống một thời thật đẹp)
Đây là những bài học sâu xa trong ý nghĩa, trong giá trị “Làm Người”:
…“Cuộc đời vốn là một dòng chảy vô thường. Hơi thở của ta, tưởng như trong tầm kiểm soát, nhưng một khi đã đi ra mà không quay về, mọi thứ cũng trở nên vô nghĩa. Tiền tài, danh vọng, quyền lực, thậm chí cả yêu thương – tất cả chỉ là phù du trong dòng chảy ấy. Chúng ta đến với thế gian này bằng hai bàn tay trắng, và khi ra đi, cũng chẳng thể mang theo điều gì ngoài những ký ức đã để lại trong lòng người khác …”(An nhiên như nước).
Đây là những thông điệp trao gửi cho ta, cho ngàn sau tia sáng mang ý nghĩa dẫn đường và thức tỉnh.
... “Bình yên không phải là sự vắng lặng tuyệt đối mà là khi ta biết hài lòng với hiện tại, biết trân quý những gì mình đang có. Đó là cảm giác yên lòng khi trở về nhà sau một ngày dài, là cái ôm ấm áp từ người thân, hay đơn giản là khoảnh khắc ta thở chậm lại và cảm nhận sự hiện diện của chính mình ..” (Sự thảnh thơi và bình yên)
Ở “Gõ cửa bình yên” có tới hơn bốn chục Tản văn. Nguyễn Diệu Liên viết về “Đêm cuối năm/ Mùa covid/Nhà luôn có vị của cha/ Lắng nghe gió hát hoa cười”… Rồi: “Hoa Hồng nhung/ Buông bỏ/ Đối nghịch/ Giây phút bình yên/ Hạnh phúc ở quanh ta…” v.v…
Có thể trích dẫn khá nhiều những đoạn văn hay, câu văn hay hội tụ sự thăng hoa, kết đọng của cảm xúc, tư duy và ý tưởng nhà văn.
Có thể thấy rõ một nét đậm của tâm tình giọng điệu mang nét riêng của cá tính sáng tạo.
Có thể thấy bước chuyển tiếp, bước ngoặt của chặng đường lao động, sáng tạo nghệ thuật của “Nhà giáo – của Văn Thi sĩ Nguyễn Diệu Liên” đã và đang trên hành trình tới Bến bờ giàu khát khao, mơ ước. Trước “Gõ cửa bình yên”, trước những thành tựu mới mà Nguyễn Diệu Liên làm nên trên hai mảng Thơ và Văn xuôi ở hồn thơ, ở giọng điệu có duyên, ở sức nặng từ nhiều tuyến, nhiều tầng loang thấm…
Tôi và không ít bạn đọc thêm quý yêu Nguyễn Diệu Liên, thêm hy vọng và trông chờ ở chặng dài xa mà Nữ Thi sĩ này đang mở đường băng vượt.
Hải Phòng – Hà Nội – Những Ngày Thu, 2025
K.C
—-------
(*) Đọc “Nỗi nhớ nghiêng” - Thơ Nguyễn Diệu Liên – NXB Hội Nhà văn, 2022
- Kim Chuông
Từ khóa:
gõ cửa, bình yên, hồn mình, tập thơ, của nguyễn, diệu liên, văn học, nghệ thuật, thái bình, nỗi nhớ, nhà giáo, thi sĩ, nguyễn một, nhà văn, văn xuôi, giọng điệu, một cái, một khoảng, dòng chảy, của một, ấm áp, thi nhân, thơ nguyễn, với nguyễn, bài thơ, hoa nở, người không, là một, cảm cái, có thể, yêu thương, nguyễn đã, không phải, nó là, những gì, đấy là, xa mà, làm nên, người viết